Μια λίστα με 100 από τα πιο διάσημα και αγαπημένα ψωμιά και αρτοποιήματα από διάφορες χώρες της Ευρώπης, παρουσίασε πρόσφατα ο γαστρονομικός οδηγός Taste Atlas. Κάθε ένα από αυτά είναι ξεχωριστό, αντικατοπτρίζοντας τις παραδόσεις και τις γαστρονομικές επιρροές της χώρας του. Όχι να το παινευτούμε, αλλά κάτι κάνουμε καλά στην κατηγορία ζύμες και ψωμιά, αφού είχαμε στη λίστα εννέα διαφορετικά είδη, με τη λαγάνα να ξεχωρίζει.
Λαγάνα
Η λαγάνα είναι ένα παραδοσιακό ελληνικό πλατύ ψωμί που συνδέεται με την Καθαρά Δευτέρα - την πρώτη ημέρα της Σαρακοστής. Τότε οι αρτοποιοί δουλεύουν πυρετωδώς για να την ετοιμάσουν και η αλήθεια είναι ότι ταιριάζει απίστευτα με τα υπόλοιπα νηστίσιμα εδέσματα και ειδικά με την ταραμοσαλάτα, το ταχίνι και τον χαλβά. Το ψωμί φτιάχνεται με αλεύρι σίτου, και παρόλο που κατά κύριο λόγο είναι άζυμο και δεν περιέχει γαλακτοκομικά ή λάδι, οι σύγχρονες εκδοχές παρασκευάζονται συχνά με ελαιόλαδο και μαγιά. Έχει οβάλ σχήμα, είναι επίπεδο και η κορυφή του συνήθως πιέζεται με τα δάχτυλα για να δημιουργηθούν μικρές εσοχές.
Τα προαιρετικά συστατικά συχνά περιλαμβάνουν ελιές και διάφορα βότανα, αλλά το σουσάμι είναι η πιο συνηθισμένη επικάλυψη. Η ακριβής προέλευση αυτού του αρχαίου ελληνικού ψωμιού είναι ασαφής, αλλά η πρώτη γραπτή αναφορά του χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ., όταν αναφέρεται σε ένα έργο του Αριστοφάνη, ενώ η ονομασία λαγάνα προέρχεται από τον αρχαίο ελληνορωμαϊκό όρο «λαγάνον», που δήλωνε ένα παρόμοιο λεπτό πλατύ ψωμί.
Λαδένια
Η λαδένια είναι σαν ένα είδος πίτας, που περιλαμβάνει ένα μαλακό ζυμάρι που καλύπτεται με φέτες ντομάτας, κρεμμύδια και φυσικά, άφθονο ελαιόλαδο. Με καταγωγή από την Κίμωλο, αυτή η αλμυρή λιχουδιά θεωρείται η ελληνική εκδοχή της πίτσας. Η ζύμη φτιάχνεται συνήθως με αλεύρι, μαγιά, νερό και αλάτι, αν και ορισμένες εκδοχές απαιτούν επίσης την προσθήκη ελαιολάδου στον συνδυασμό. Συχνά χρησιμοποιείται σπιτικός πελτές ντομάτας σε περίπτωση που δεν υπάρχουν φρέσκες ντομάτες, ενώ ορισμένοι τείνουν να ενισχύουν την απλή επικάλυψη ντομάτας και κρεμμυδιού με την προσθήκη κάππαρης και πιπεριάς.
Το πλατύ ψωμί συνήθως καρυκεύεται με θαλασσινό αλάτι, μαύρο πιπέρι και αποξηραμένη ρίγανη και αφού ψηθεί, συνήθως σερβίρεται με επιπλέον ελαιόλαδο από πάνω. Η λαδένια μπορεί να έχει στρογγυλό ή ορθογώνιο σχήμα και τρώγεται για πρωινό ή ως ελαφρύ γεύμα, αν και μπορεί επίσης να σερβιριστεί ως μέρος ενός μεζέ.
Τυρόψωμο
Ένα ακόμη επίσης παραδοσιακό ψωμί, αυτή τη φορά με φέτα. Φτιάχνεται με συνδυασμό λευκού αλευριού, θρυμματισμένης φέτας, μαγιάς, μελιού, ελαιόλαδου, ρίγανης και αλατιού. Μόλις σχηματιστεί, η ζύμη αφήνεται να φουσκώσει και στη συνέχεια τοποθετείται σε ρηχό ταψί, αλειμμένο με ελαιόλαδο. Πριν ψηθεί τελείως και μέχρι να ροδίσει, η ζύμη πασπαλίζεται με φέτα και ρίγανη. Το τυροψώμο μπορεί να καταναλωθεί και μόνο του, αλλά συχνά σερβίρεται ως συνοδευτικό της φασολάδας μαζί με ελιές.
Τηγανόψωμο
Το τηγανόψωμο είναι η ελληνική εκδοχή του τηγανητού ψωμιού. Παρασκευάζεται συνήθως με ζύμη που αποτελείται από αλεύρι σίτου, ελαιόλαδο και αλάτι και ανοίγεται σε κύκλο, ενώ το κέντρο του γεμίζεται με θρυμματισμένη φέτα και βότανα όπως ρίγανη, δεντρολίβανο, μαϊντανό, δυόσμο ή φασκόμηλο. Αυτό το ψωμί σερβίρεται παραδοσιακά για πρωινό και συνήθως πασπαλίζεται με σουσάμι ή περιχύνεται με μέλι. Κάποιες φορές μπορεί να το συναντήσεις χωρίς γέμιση, ενώ η φέτα μπορεί να αντικατασταθεί και με μυζήθρα.
Παξιμάδι
Το ελληνικό παξιμάδι είναι εκείνο που ψήνεται δύο φορές και παρασκευάζεται παραδοσιακά με κριθάρι, αλλά οι σύγχρονες εκδοχές του μπορεί να χρησιμοποιούν διάφορους τύπους αλεύρων και να διαφέρουν σημαντικά σε μορφή και μέγεθος. Το παξιμάδι κυκλοφορεί τόσο σε αλμυρές όσο και σε γλυκές εκδοχές, που συχνά αρωματίζονται με ξύσμα εσπεριδοειδών, γλυκάνισο ή σοκολάτα. Μπορεί να καταναλωθεί ως σνακ ή συνοδευτικό διαφόρων πιάτων και πριν από το σερβίρισμα συχνά μουλιάζει σε νερό, κρασί ή ελαιόλαδο.
Κουλούρι Θεσσαλονίκης
Το κουλούρι Θεσσαλονίκης είναι ένα παραδοσιακό ελληνικό street food και μοιάζει με ένα παρόμοιο κυκλικό ψωμί που συναντάται στην Τουρκία. Στην απλούστερη μορφή του, το κουλούρι φτιάχνεται με ζύμη από αλεύρι σίτου που σχηματίζεται σε σχήμα δακτυλιδιού πριν επικαλυφθεί με σουσάμι και ψηθεί. Αυτή η ελληνική εκδοχή πιστεύεται ότι ταξίδεψε με Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που εγκαταστάθηκαν αρχικά στη Θεσσαλονίκη, εξ ου και το όνομα. Η προέλευση εξακολουθεί να αμφισβητείται μεταξύ των δύο χωρών, αλλά οι Έλληνες έχουν εφαρμόσει αυτό το τραγανό και χορταστικό σνακ στην εθνική τους κουζίνα. Σε αντίθεση με την τουρκική εκδοχή, το κουλούρι δεν πλέκεται. Στην Ελλάδα, σε μια σύγχρονη εκδοχή το κουλούρι μπορεί να γίνει γεμιστό με σοκολάτα, ταχίνι ή τυρί.
Το κουλούρι, όπως πολλοί καλά ξέρουμε, απολαμβάνεται συχνά για πρωινό και πωλείται από πλανόδιους πωλητές και σχεδόν σε όλους τους φούρνους σε όλη τη χώρα.
Ελιόψωμο
Παραδοσιακό ελληνικό ψωμί που φτιάχνεται με αλεύρι, νερό, μαγιά, αλάτι, μαύρες ελιές και αρωματικά, όπως μέλι και δεντρολίβανο. Η αλμύρα από τις ελιές ταιριάζει εξαιρετικά με την ελαφρώς γλυκιά ζύμη του ψωμιού με μέλι. Το ελιόψωμο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή σάντουιτς, σε συνδυασμό με φέτα και ελαιόλαδο, ή μπορεί να για να κάνεις πεντανόστιμες «βούτες» σε έναν συνδυασμό από λάδι, ρίγανη, αλάτι και πιπέρι.
Πίτα
Η κλασική πίτα είναι ένας τύπος ψωμιού που πιστεύεται ότι προέρχεται από τη Μέση Ανατολή γύρω στο 2500 π.Χ., καθιστώντας την ένα από τα παλαιότερα είδη ψωμιού στον κόσμο. Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει στοιχεία για πλατύ ψωμί που έφτιαχναν αρχαίοι πολιτισμοί σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των Αιγυπτίων και των Σουμέριων.
Ο όρος «πίτα» προέρχεται από την ελληνική γλώσσα και σημαίνει «ψωμί». Αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι οι Έλληνες υιοθέτησαν αυτή τη μορφή ψωμιού από τους γείτονές τους στη Μέση Ανατολή. Άλλωστε μέχρι και σήμερα το ψωμί αποτελεί βασικό συστατικό σε πολλές κουζίνες της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Ελλάδας, της Τουρκίας, του Λιβάνου και της Συρίας.
Η απλή διαδικασία παρασκευής της πίτας περιλαμβάνει την ανάμειξη αλεύρου σίτου, νερού, μαγιάς και αλατιού και στη συνέχεια το ψήσιμο σε υψηλές θερμοκρασίες, οι οποίες προκαλούν το φούσκωμα της ζύμης. Όταν η ζύμη φουσκώνει δημιουργεί ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα που μοιάζει με μικρή εσοχή, σαν τσέπη και εκεί μπορεί να προστεθεί όποιο είδος γέμισης επιθυμείς. Τελικά, το σουβλάκι έκανε γνωστό την πίτα ή το αντίθετο; Πάντως, μπορείς πλέον να τη συναντήσεις γεμιστή με φαλάφελ, κεμπάπ ή κοτόπουλο και από αλοιφές με χούμους, τζατζίκι, ταμπουλέ ή οτιδήποτε άλλο μπορείς να φανταστείς.
Κρητικό παξιμάδι
Και μπορεί το παξιμάδι να ήταν ήδη στη λίστα, ωστόσο το Taste Atlas θεώρησε ότι το κρητικό παξιμάδι χρήζει ειδικής μνείας και έτσι, του έδωσε μία δική του θέση στη λίστα με τα 100 καλύτερα ψωμιά της Ευρώπης.
Το κρητικό παξιμάδι παρασκευάζεται είτε από αλεύρι κριθαριού ολικής άλεσης, είτε από συνδυασμό αλεύρου κριθαριού, σιταριού και βρώμης. Η προέλευσή του εντοπίζεται στην αρχαιότητα, όταν το παξιμάδι κριθαριού ήταν το βασικό προϊόν των γεωργών, των βοσκών και των Κρητικών ναυτικών.
Καθώς ψηνόταν δύο φορές, το παξιμάδι μπορούσε να διατηρηθεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να χάσει την ποιότητά του και για τον λόγο αυτό έγινε η καθημερινή επιλογή των οικογενειών που δεν μπορούσαν να ψήνουν φρέσκο ψωμί σε τακτική βάση.
Εξακολουθεί να αποτελεί τη βάση της ελληνικής και μεσογειακής διατροφής και συνήθως μαλακώνει με νερό, κρασί ή ελαιόλαδο πριν από την κατανάλωσή του. Με αυτό παρασκευάζεται ο ντάκος, η δημοφιλής σαλάτα με τριμμένη ντομάτα και ξινομυζήθρα ή φέτα. Και μπορεί ο ντάκος να ξεκίνησε ως μεζές για τη ρακή, τώρα όμως αποτελεί μια υγιεινή και νόστιμη πρόταση είτε για σαλάτα είτε για ελαφρύ βραδινό - αρκεί να μην το παρακάνεις με την ποσότητα του ελαιολάδου που θα προσθέσεις.
Δες εδώ μερικές συνταγές για ψωμιά
