Τα παραδοσιακά καφενεία στα χωριά αποτελούν την απαραίτητη στάση σε κάθε εκδρομή, γιατί πέρα από τον καφέ, το κρασί ή τον μεζέ που θα απολαύσεις για να ξεκουραστείς και να χαλαρώσεις, θα σου δώσουν και μια καλή γεύση του τόπου που βρίσκεσαι.

Είναι εκεί που μαζεύονται όλοι οι ντόπιοι παρέες - παρέες, ανταλλάσσουν νέα και απόψεις φωναχτά και αν δώσεις χρόνο να τους παρατηρήσεις θα καταλάβεις πολλά για τις συνήθειες τους. Θα μάθεις ιστορίες που μπορεί να συνέβησαν τώρα, μπορεί και 50 χρόνια πριν και κατά πάσα πιθανότητα θα χορτάσεις και κεράσματα, γιατί όταν ο τόπος είναι φιλόξενος ακόμη και ο επισκέπτης θα πιει «μια ρακή κερασμένη από εμένα». Η αναφορά στη ρακή καθόλου τυχαία, μιας και αυτή τη φορά θα σε πάω μέχρι το αγαπημένο μου καφενείο στην Κρήτη.

Τοπικές κουζίνες: Τι γεύση έχει η Κρήτη;

Τα καφενεία δεν λείπουν από κανένα χωριό της Κρήτης. Βασικά ακόμη και το πιο μικρό χωριουδάκι, δύο καφενεία θα τα έχει. Τα περισσότερα σερβίρουν απλώς καφέ, αναψυκτικά και κάποιο ποτό - ρακή και κρασί απαραιτήτως, στο ψυγείο πιθανότατα θα βρεις και κάποια μπίρα και πίσω από τον πάγκο ίσως έχουν και κάτι πιο βαρύ, όπως κονιάκ ή ουίσκι - σερβίροντάς τα με ξηρούς καρπούς ή αν ταιριάζει και κανένα πρόχειρο μεζεδάκι, όπως ντομάτα, αγγούρι, γραβιέρα, ελιές και παξιμάδι. Αν είσαι τυχερός όμως, το καφενείο μπορεί να έχει και κουζίνα και τότε, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να το προσπεράσεις γιατί είναι βέβαιο ότι θα φας καλά.

Αυτό ακριβώς θα βρεις και αν παραθερίζεις στο Ηράκλειο και ανέβεις μέχρι τον Κρουσώνα. Μεγάλο και ιστορικό χωριό ο Κρουσώνας, βρίσκεται στους ανατολικούς πρόποδες του Ψηλορείτη, σε μια απόσταση περίπου 23 χιλιομέτρων από το κέντρο του Ηρακλείου. Εκεί, σε μία ανηφόρα πάνω από τον κεντρικό δρόμο βρίσκεται και το καφενείο Καραμπουτζέ του Μανώλη Κοκολογιαννάκη, που αν το επισκεφθείς μία φορά θα θέλεις να επιστρέφεις ξανά και ξανά. Αυτό τουλάχιστον συμβαίνει με εμάς, που δεν υπάρχει περίπτωση να κατέβουμε στο Ηράκλειο - τον τόπο καταγωγής μου - και να μην πάμε έστω μία φορά.

Το καφενείο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1909 και, όπως αναφέρει ο Μανώλης «είναι το πιο παλιό καφενείο του Κρουσώνα και βρίσκεται στη παλιά αγορά, εδώ που κάποτε ήταν όλος ο χτύπος του χωριού». Από το 1966 ονομάζεται Καραμπουτζές, που σημαίνει μαύρη σταφίδα και ήταν το παρατσούκλι του παππού του, που τον φώναζαν έτσι επειδή ήταν μελαχρινός. Εκεί μέσα μεγάλωσε και ο Μανώλης με τα αδέρφια του και όταν ήρθε η ώρα το ανέλαβε μαζί με τη σύζυγό του Σοφία, συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση αλλά κάνοντας και ένα βήμα παραπάνω.

Ποιο ήταν αυτό το παραπάνω βήμα; Η προσθήκη του φαγητού. «Όταν ανέλαβα εγώ το καφενείο σέρβιρε μόνο καφέδες και ρακή με κάποιο μεζέ της εποχής και οι πελάτες ήταν κυρίως γέροντες του χωριού. Το 2020 όμως με τον κορωνοϊό λειτουργούσαμε λιγότερες ώρες και παράλληλα, άρχισαν να φεύγουν και οι παλιοί πελάτες, ενώ την ίδια στιγμή είχαμε επισκέπτες που έρχονταν στο χωριό τις καθημερινές και ήθελαν να βρουν κάπου να φάνε. Έτσι, αποφάσισα να αρχίσω να σερβίρω και φαγητό». Αν και αυτοδίδακτος μάγειρας ο Μανώλης, είχε προϋπηρεσία σε ξενοδοχεία και έτσι δεν δυσκολεύτηκε να αποφασίσει τι θα σερβίρει στο μαγαζί του.

Εδώ ο ίδιος μαγειρεύει νόστιμους μεζέδες σε δικές του συνταγές, που εναλλάσσονται ανάλογα με την εποχή. Κάθεσαι στο τραπέζι και γνωρίζοντας εκ των προτέρων το ποσό που θα πληρώσεις, αρχίζουν να σου φέρνουν ό,τι βγαίνει εκείνη τη μέρα από τις κατσαρόλες τους.

Τώρα το καλοκαίρι, για παράδειγμα, θα βρεις σίγουρα χοιρινό με μπάμιες ή φασολάκια, ντολμαδάκια και χωριάτικη σαλάτα που μοσχοβολάει τώρα που οι ντομάτες και τα αγγουράκια είναι στην εποχή τους. Ανεξαρτήτως καιρού φτιάχνουν και σπεντζοφάι με λουκάνικο που είναι από τους στάνταρ μεζέδες τους. Όλα τα ορεκτικά έρχονται σε μικρά πιατάκια για τη μέση, ενώ μετά ακολουθούν το βραστό με πιλάφι - κατσίκα το καλοκαίρι και πρόβατο τον χειμώνα, που είναι φυσικά ντόπια - και η ποικιλία από ψητά κρέατα που περιλαμβάνει σίγουρα μπιφτέκι, πανσέτα και κοτόπουλο και συνοδεύεται ιδανικά από χρυσαφένιες τηγανητές πατάτες, κομμένες στο χέρι.

Τσίπουρο, τσικουδιά, ρακή: Μια μικρή εισαγωγή στα μονοπάτια των εθνικών μας ποτών

Αν θέλεις βέβαια να σου ετοιμάσουν κάτι συγκεκριμένο, όπως στιφάδο, κόκορα με μπάμιες, παϊδάκια ή μακαρόνια με ανθότυρο και αυτό μπορούν, αρκεί να τους έχεις ενημερώσει όταν θα καλέσεις για κράτηση. Όλα τους μπορείς να τα συνοδεύσεις με ντόπια κρασιά και, φυσικά με ρακή. «Τώρα τρυγήσαμε και θα βγάλουμε και τη φρέσκια ρακή μας», μου λέει ο Μανώλης. Στο τέλος θα σε κεράσουν και γιαούρτι με γλυκά του κουταλιού - ο ιδανικός επίλογος.

Στα συν του μαγαζιού ο ανακαινισμένος χώρος, που διατηρεί όμως την ταυτότητα του παραδοσιακού καφενείου, με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες στους τοίχους να σου δίνουν την εικόνα του πώς ήταν το μαγαζί και οι επισκέπτες του παλιότερα, καθώς και η ευγένεια των ιδιοκτητών του. Ο Μανώλης μπορεί να μαγειρεύει στην κουζίνα, αλλά θα τον δεις να βγαίνει συνέχεια έξω, να μιλάει με τον κόσμο και να τους περιποιείται πάντα με το χαμόγελο, αποδεικνύοντας ότι η ζεστή φιλοξενία είναι το παν.

Σημείωσε ότι τώρα το καλοκαίρι το καφενείο λειτουργεί από τις 17:00 έως τις 12.00 μ.μ. (αν και μπορεί να μένουν ανοιχτά για όσο οι παρέες κρατούν), ενώ τον χειμώνα ανοίγουν από τις 12 το μεσημέρι.