Στο κέντρο της χώρας, περιτριγυρισμένη από επιβλητικά βουνά, τον Όλυμπο, τον Κίσσαβο και την Πίνδο, σε ένα τοπίο που συνδυάζει βουνό με θάλασσα, η Θεσσαλία εκτείνεται σε 14.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με κάθε μέρος της να έχει μία διαφορετική ιστορία να σου διηγηθεί, κυρίως μέσα από τις εικόνες και τις γεύσεις της.
Γεωγραφικά, απλώνεται ανάμεσα σε εύφορες πεδιάδες, ποτάμια όπως ο Πηνειός και γραφικά χωριά που κρατούν ζωντανές τις παραδόσεις. Η Λάρισα, η πρωτεύουσα, αποτελεί σύγχρονο αστικό κέντρο με ιστορία που φτάνει μέχρι τα αρχαία χρόνια, ενώ τα Τρίκαλα, η Καρδίτσα και ο Βόλος συνθέτουν ένα μωσαϊκό από πολιτισμό, φύση και φιλοξενία.
Από τα Μετέωρα με τα εντυπωσιακά μοναστήρια πάνω στους βράχους, μέχρι το Πήλιο με τα πέτρινα χωριά και τις παραλίες του Αιγαίου, η περιοχή υπόσχεται εμπειρίες για κάθε γούστο, κάθε εποχή και κάθε διάθεση.
Εκτός από τον απέραντο κάμπο, εδώ συναντάς και ορεινούς παραδείσους, τρεχούμενα νερά και, αυτή την εποχή, αμέτρητα δέντρα και φύση που συνθέτει έναν καμβά με φθινοπωρινές αποχρώσεις του πράσινου, του πορτοκαλί και του κίτρινου, όπως ακριβώς θα ήταν ένας πίνακας του Bob Ross. Και έχοντας επισκεφθεί αρκετές φορές τη Θεσσαλία, μπορώ να πω πλέον με σιγουριά ότι η ταυτότητά της χαρακτηρίζεται από τη γαστρονομία και τη γεύση της. Τις μοσχομυριστές παραδοσιακές πίτες, τα εκλεκτά τυριά που παράγει, τα κρεατικά και φυσικά το θεσσαλικό τσίπουρο, που φημίζεται σε όλη την Ελλάδα.
Σε μία πρόσφατη εξόρμηση στην περιοχή που βρίσκεται στην καρδιά της χώρας, στο πλαίσιο του προγράμματος «Οργάνωση και προβολή Οινοτουρισμού» (Greek Wine Tourism) είχα την τύχη να ανακαλύψω και την οινική της πλευρά. Και, αν και δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πρώτες οινοπαραγωγικές περιοχές στην Ελλάδα, εδώ υπάρχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα: βρίσκεσαι στον παράδεισο του ελληνικού τσίπουρου και έχεις την ευκαιρία να γνωρίσεις τον δικό του κόσμο - από τη διαδικασία παραγωγής, μέχρι τα πρώτα αρώματα που σου έρχονται από το ποτήρι και αυτό το γλυκό κάψιμο στο λαιμό.
Πρώτη στάση, ο Τύρναβος και ο Αγροτικός Οινοποιητικός Συνεταιρισμός (1ο χλμ. Τυρνάβου - Λάρισας, τηλ. 24920-24.771), που λειτουργεί από το 1961, όταν ακόμη είχε τσιμεντένιες δεξαμενές για το κρασί, και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους συνεταιρισμούς της Θεσσαλίας και της Ελλάδας στον τομέα του κρασιού και των αποσταγμάτων.
Όλα ξεκίνησαν από μια ομάδα αμπελοκαλλιεργητών του Τυρνάβου με στόχο τη συλλογική οινοποίηση και διάθεση της τοπικής παραγωγής, αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων. Ο συνεταιρισμός εξελίχθηκε σε πρωτοπόρο στην παραγωγή λευκών, ερυθρών και ροζέ οίνων, καθώς και στην απόσταξη τσίπουρου, συμβάλλοντας καθοριστικά στην αναγνώριση του τσίπουρου Τυρνάβου ως προϊόντος Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (Π.Γ.Ε.).
Ο Συνεταιρισμός συνδυάζει τη μακραίωνη παράδοση με σύγχρονες τεχνολογίες οινοποίησης, αποτελώντας σημείο αναφοράς για την οινοπαραγωγή της Θεσσαλίας και τη στήριξη των τοπικών αμπελουργών. Όπως έμαθα από την Αναστασία Παναγιώτου, Γεωπόνο, Οινολόγο και Διευθύντρια του Συνεταιρισμού, η οποία μας ξενάγησε στις εγκαταστάσεις του οινοποιείου, αυτή τη στιγμή ο αμπελώνας έχει συνολική έκταση 25.000 στρέμματα, εκ των οποίων τα 15.000 είναι οινοποιήσιμες ποικιλίες με επικρατέστερη την ερυθρή Μοσχάτο Τυρνάβου. Το κρασί είναι για την περιοχή ένα «μνημείο» πολιτισμού.
Δοκιμάσαμε μεταξύ άλλων το περίφημο Μοσχάτο Τυρνάβου, με αρώματα από άνθη πορτοκαλιάς και τριαντάφυλλο και γεύση φρουτώδη. Και επειδή βρεθήκαμε στον τόπο του τσίπουρου, ήταν αδύνατο να μη δοκιμάσουμε το ξακουστό τσίπουρο Τυρνάβου, αλλά και αυτό με τη μαστίχα που φτιάχνουν, καθώς και το παλαιωμένο τους, που μου θύμισε τη γεύση ενός καλού κονιάκ.
Μαζί μας κέρασαν μια ποικιλία από τοπικά τυριά, ανάμεσά τους η Π.Ο.Π. φέτα Τυρνάβου από πρόβειο γάλα και το γαλοτύρι, ένα μαλακό, κρεμώδες τυρί που είναι επίσης Π.Ο.Π. Δίπλα τους μπήκαν δύο μοσχομυριστές πίτες (χορτόπιτα και τυρόπιτα) που τσιμπήσαμε καθώς κουβεντιάζαμε με τους ανθρώπους του συνεταιρισμού.
Και ο Βαλάντης που δεν μπορώ να ξεχάσω
Βγαίνοντας από τις εγκαταστάσεις δεν ήταν δυνατόν να μην αισθανθεί κανείς την έντονη μεσημεριανή τσίκνα από μία καντίνα ονόματι «Βαλάντης» που μας κάλεσε σαν σειρήνα. Όνομα μερακλίδικο, όπως και το σουβλάκι του - και όχι καλαμάκι, λέξη που δεν πρέπει να αναφέρεις εκεί. Η δοκιμή ήταν μονόδρομος! Όπως μας είπαν άλλωστε οι ντόπιοι, ο Βαλάντης είναι γνωστός στην περιοχή, είναι πάνω σε πέρασμα και, όπως διαπίστωσα, έχει ένα από τα πιο νόστιμα χοιρινά σουβλάκια.
Στο κτήμα Ζαφειράκη
Επόμενη στάση, το κτήμα Ζαφειράκη (2ο χλμ της Παλαιάς Εθνικής Οδού Τυρνάβου–Ελασσόνας, τηλ. 24920-25.280), στην ίδια περιοχή. Το δειλινό ήταν μαγευτική στιγμή για να φτάσουμε εκεί, καθώς ο ήλιος που έδυε έδινε μία χρυσή απόχρωση στα αμπέλια.
Στην πόρτα μάς περίμενε η κα Ζαφειράκη, σύζυγος του Χρήστου Ζαφειράκη, ιδρυτή του οινοποιείου, η οποία μάς ξενάγησε στις εγκαταστάσεις. Πρόκειται για ένα οινοποιείο που εστιάζει σε βιολογική και βιοδυναμική καλλιέργεια (πιστοποιημένη από τον φορέα Bio Hellas), στους περίπου 120 στρεμμάτων αμπελώνες, με γηγενείς ποικιλίες όπως η Λημνιώνα και η Μαλαγουζιά, καθώς και διεθνείς όπως το Chardonnay.
Στα highlights της εμπειρίας, θα βάλω τον περιποιημένο χώρο της γευσιγνωσίας, όπου το ξύλο επικρατεί και είναι διακοσμημένος με βιβλία και πίνακες. Ανάμεσα στα γευστικά κρασιά, με αγαπημένη μου δοκιμή τη Λιμνιώνα, ποικιλία που αποτελεί πρωταγωνίστρια στην περιοχή, δεν μπορώ να μην αναφερθώ και στην εξαιρετική σπιτική σπανακοτυρόπιτα της κυρίας Ζαφειράκη, με μπόλικη γέμιση και προσεκτικά τοποθετημένα φύλλα.
Στο τέλος της ημέρας, μια νυχτερινή βόλτα στο κέντρο της Λάρισας επιβαλλόταν για περπάτημα πλάι στο αρχαίο θέατρο, το φρούριο και τους γεμάτους ζωή πεζόδρομούς της.
Το επόμενο πρωί ξεκίνησε με μίνι εκδρομή και άρωμα τσίπουρου στις εγκαταστάσεις του πασίγνωστου Τσιλιλή στα Τρίκαλα (Επαρχιακή Οδός Ριζώματος, Ράξα, τηλ. 24310-85.885) που δημιούργησε το πρώτο εμφιαλωμένο τσίπουρο στη Θεσσαλία. Αυτό, όμως, που ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει, είναι η έντονη δραστηριότητά του στην οινοποίηση, με βασικό πυλώνα τη Θεόπετρα, μία ποικιλία που συνδυάζει Ασύρτικο, Μαλαγουζιά και Chardonnay.
Προς Καρδίτσα πλευρά, στο χωριό Φίλια, μας περίμενε στο κτήμα Φίλια Γη (Σοφάδες, Φίλια Καρδίτσας, τηλ. 693-470.6440) ο Ανδρέας, ο οποίος συνεχίζει, μαζί με τον αδερφό του, την οικογενειακή παράδοση στην παραγωγή κρασιού. Θα τον βρεις από τα αμπέλια μέχρι την αίθουσα γευσιγνωσίας να μιλά για το κρασί, να δοκιμάζει μαζί με τους καλεσμένους του, ακόμη και να πρωταγωνιστεί σε βιντεάκια στα social media του οινοποιείου, τα οποία χειρίζεται ο ίδιος. Το κτήμα ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ως αναβίωση μιας μικρής έκτασης αμπελώνα και εξελίχθηκε σε σύγχρονη μονάδα παραγωγής κρασιών με έμφαση στις ελληνικές ποικιλίες (π.χ. Λημνιώνα, Μαλαγουζιά, Ασύρτικο) αλλά και κάποιες διεθνείς.
Τελευταία στάση αυτού του οινικού ταξιδιού και μετά από πολλές δοκιμές διαφορετικών ετικετών, ένα οινοποιείο που αυτή τη φορά βρισκόταν καταμεσής του χωριού του. Ο λόγος για το Monsieur Nicolas του κτήματος Καραμήτρου στο χωριό Μεσενικόλας.
Εκεί μας υποδέχτηκε η Ράνια Παπαζήση, η οποία δεν έχει σχέση με την οικογένεια, αλλά έχει αναλάβει τις ξεναγήσεις και τα wine tastings του οινοποιείου. Μάλιστα, ξεκίνησε από καθηγήτρια αγγλικών, στην πορεία, όμως, την κέρδισε η μαγεία του κρασιού και αποφάσισε να εκπαιδευτεί σε αυτό. Και με βάση την εμπειρία μου καλά έκανε, αφού κατάφερε σε λίγο χρόνο να μας μεταδώσει γνώσεις, να μας παρακινήσει να ανακαλύψουμε μόνοι μας αρώματα και γεύσεις και να μας συνεπάρει, χωρίς περιττά λόγια.
Ο χώρος δε του οινοποιείου, σωστό στολίδι. Με ιδιαίτερη διακόσμηση, έμφαση στη λεπτομέρεια και ζεστή ατμόσφαιρα. Κάπως έτσι είναι και οι ετικέτες των κρασιών, αφού κάθε μία κρύβει από πίσω της μία ιστορία, ένα storytelling που σου διηγούνται οι φιγούρες, κάτι σαν μίνι πίνακες ζωγραφικής. Και όλα αυτά μια ανάσα από την επιβλητική λίμνη Πλαστήρα.
Στον γυρισμό, σταματήσαμε για φαγητό στο χωριό Καλύβια και στην ταβέρνα Φαγοτόπι (Καλύβια Πεζούλας, Λίμνη Πλαστήρα, τηλ. 24410-92.998). Σε ένα όμορφο τραπέζι δίπλα σε τζάκι, δοκιμάσαμε τον παραδοσιακό πλαστό και αγριογούρουνο με δαμάσκηνα και βερίκοκα, με μπόλικη σαλτσούλα-βάλσαμο.
Και κάπου εδώ έκλεισε γευστικά ένα διήμερο γεμάτο ποτήρια που τσουγκρίζουν, αρώματα από κρασί και τσίπουρο και νόστιμους, τοπικούς μεζέδες.
