Κάθε χρόνο στις 21 Φεβρουαρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Κομπούτσας, οπότε δεν γινόταν να μην ανακαλύψουμε τι είναι, πόσο βοηθάει τον οργανισμό μας και κυρίως πώς μπορούμε να τη φτιάξουμε μόνοι στο σπίτι.
Τι είναι η κομπούχα;
Η κομπούχα ή κομπούτσα είναι ένα αφρώδες, ζυμωμένο ρόφημα που παρασκευάζεται συνήθως από πράσινο ή μαύρο τσάι. Αν και μερικές φορές αναφέρεται ως «τσάι μανιταριού κομπούχα», στην πραγματικότητα δεν περιέχει μανιτάρια. Ο «μύκητας» που αναφέρεται είναι κάτι που ονομάζεται συμβιωτική αποικία βακτηρίων και ζυμών (SCOBY). Όταν προστίθεται σε γλυκό τσάι και υφίσταται ζύμωση, δημιουργεί ευεργετικά βακτήρια και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Γι' αυτόν τον λόγο, η κομπούτσα έχει χαρακτηριστεί ως λειτουργικό ποτό, δηλαδή ένα μη αλκοολούχο ρόφημα που περιέχει συστατικά με πιθανά οφέλη για την υγεία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει εδώ και πάνω από 2.000 χρόνια. Πρωτοφτιάχτηκε στην Κίνα και στη συνέχεια διαδόθηκε στην Ιαπωνία και τη Ρωσία. Έγινε δημοφιλές στην Ευρώπη στις αρχές του 20ού αιώνα. Σήμερα, οι πωλήσεις του στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξάνονται, κυρίως λόγω της φήμης του ως ποτό ευεξίας και ενέργειας.
Υπάρχουν πολλοί ισχυρισμοί ότι μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση ή πρόληψη διάφορων παθήσεων, όπως η παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος και ο διαβήτης. Οι επιστήμονες συνεχίζουν να ερευνούν αυτά τα οφέλη και να προσπαθούν να αποδείξουν γιατί ορισμένα συστατικά του μπορεί να είναι ευεργετικά για την υγεία.
Τι γεύση έχει;
Στην πιο απλή μορφή της η κομπούτσα έχει μια ελαφρώς γλυκιά και όξινη γεύση, με μια χαρακτηριστική οξύτητα που θυμίζει ξίδι. Συχνά αρωματίζεται με φρούτα, μέλι ή ζάχαρη. Η διαδικασία της ζύμωσης χαρίζει τη φυσική του ανθράκωση, κάνοντάς το ένα δροσιστικό και αφρώδες ρόφημα. Τα βασικά συστατικά του είναι μαγιά, ζάχαρη και τσάι. Το μείγμα αφήνεται να υποστεί ζύμωση για μία ή περισσότερες εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, σχηματίζονται βακτήρια και οξέα, καθώς και μια μικρή ποσότητα αλκοόλ (συνήθως κάτω από 0,5%). Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως ζύμωση και μοιάζει με τον τρόπο που διατηρείται το kimchi ή με τον τρόπο που το γάλα μετατρέπεται σε γιαούρτι.
Τι είναι το SCOBY της κομπούτσας;
Για να ξεκινήσει η χημική διαδικασία της ζύμωσης η κομπούτσα χρειάζεται βακτήρια και μαγιά, τα οποία της προσδίδουν γεύση και θρεπτική αξία. Αυτή η συμβιωτική σχέση σχηματίζεται όταν η μαγιά διασπά τη ζάχαρη που προστίθεται στο τσάι, τροφοδοτώντας τα βακτήρια που παράγουν οξέα (όπως το ξίδι). Όταν το SCOBY προστεθεί στο γλυκό τσάι, σχηματίζει μια μεμβράνη ή μια μάζα ζελατίνης στην επιφάνεια του υγρού. Γι’ αυτό συχνά αναφέρεται λανθασμένα ως μανιτάρι, παρόλο δεν είναι μύκητας. Μερικές φορές αποκαλείται και «μητέρα της κομπούτσας».
Πώς να φτιάξεις κομπούτσα στο σπίτι
Υλικά
¼ φλ. χαλαρό πράσινο ή μαύρο τσάι (σε σακουλάκια ή 4-8 φακελάκια τσαγιού)
3,8 lt φιλτραρισμένο νερό
1 φλ. ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο
1 SCOBY
1-2 φλ. έτοιμη κομπούτσα (συνήθως συνοδεύει το SCOBY ή μπορείς να το αγοράσεις)
Διαδικασία
- Πρόσθεσε το τσάι σε βραστό νερό και ανακάτεψε τη ζάχαρη μέχρι να διαλυθεί.
- Αφαίρεσε τα φύλλα ή τα φακελάκια τσαγιού μετά από περίπου 10 λεπτά.
- Άφησε το τσάι να κρυώσει σε θερμοκρασία δωματίου πριν το ρίξεις σε ένα μεγάλο γυάλινο ή ανοξείδωτο δοχείο και προσθέσετε το SCOBY.
- Προαιρετικά, μπορείς να προσθέσεις λίγο ξίδι ή άλλα αρώματα (όπως φρούτων, μπαχαρικά ή βότανα).
- Κάλυψε το δοχείο με τουλπάνι ή φίλτρο καφέ και στερέωσέ το με ένα λαστιχάκι για να αποφύγεις οποιαδήποτε μόλυνση.
- Άφησέ το να ζυμωθεί σε θερμοκρασία δωματίου για 7-10 ημέρες.
- Κράτησε 1-2 φλ. ως αρχικό υγρό για την επόμενη παρτίδα και αποθήκευσε το υπόλοιπο στο ψυγείο για να σταματήσει η ζύμωση.
Tip
Για να αποφύγεις τυχόν μόλυνση από μούχλα ή επιβλαβή βακτήρια, που μπορεί να προκαλέσουν ασθένειες, πλύνε καλά τα χέρια σου και αποστείρωσε τα δοχεία που χρησιμοποιείς για την παρασκευή και αποθήκευση του κομπούχα. Δες για ευκολία και το παρακάτω βίντεο που είχε κάνει χαμό στην πλατφόρμα του TikTok για να σε βοηθήσει στη διαδικασία.
Κάνει καλό στην πέψη
Τα ζυμωμένα προϊόντα γενικά είναι ευεργετικά για τη μικροβιακή χλωρίδα και την υγεία του εντέρου. Η διαδικασία της ζύμωσης παράγει προβιοτικά, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν σε περιπτώσεις όπως η δυσκοιλιότητα, η διάρροια και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS). Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετές επιστημονικές μελέτες που να εξηγούν πώς ακριβώς λειτουργούν αυτά τα προβιοτικά.
Βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα
Επειδή η κομπούχα παρασκευάζεται από μαύρο ή πράσινο τσάι, περιέχει αντιοξειδωτικά τα οποία βοηθούν στην προστασία των κυττάρων από βλάβες. Επιπλέον, η διαδικασία της ζύμωσης μπορεί να ενισχύσει αυτές τις ιδιότητες. Η υγεία του εντέρου συνδέεται στενά με το ανοσοποιητικό σύστημα, οπότε τα προβιοτικά που βελτιώνουν την υγεία του εντέρου μπορεί να συμβάλλουν και στην ενίσχυση της ανοσίας.
Συντελεί στην απώλεια βάρους
Σε πρόσφατη έρευνα διαπιστώθηκε ότι η κομπούχα μπορεί να προκαλέσει μεταβολικές αλλαγές στο στομάχι που μιμούνται τη διαλειμματική νηστεία. Παρατηρήθηκε επίσης μείωση της αποθήκευσης λίπους και των τριγλυκεριδίων, τα οποία αποθηκεύονται στο σώμα όταν προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από όσες καίμε. Βέβαια απαιτείται περισσότερη έρευνα για να είναι σαφή αυτά τα αποτελέσματα.
Μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
Σε πρόσφατη μελέτη ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κομπούχα μείωσε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε άτομα με διαβήτη. Οι συμμετέχοντες παρουσίασαν πτώση της γλυκόζης από υψηλά σε φυσιολογικά επίπεδα. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη πώς η κομπούχα, που περιέχει ζάχαρη, μπορεί να έχει αυτό το αποτέλεσμα, γι’ αυτό απαιτείται περισσότερη έρευνα.
Κίνδυνοι που ελλοχεύουν
Η παρασκευή κομπούτσας περιλαμβάνει την ανάπτυξη βακτηρίων σε ένα υγρό που πρόκειται να καταναλώσουμε. Αυτά τα βακτήρια θεωρούνται υγιεινά, αλλά αν το ρόφημα δεν παρασκευαστεί σωστά, μπορεί να αναπτυχθούν επικίνδυνα βακτήρια ή μούχλα. Αν το φτιάξεις στο σπίτι, οι ειδικοί προτείνουν να χρησιμοποιείς γυάλινα ή ανοξείδωτα δοχεία. Πρέπει να διατηρείς όλα τα σκεύη και τα χέρια σου καθαρά για να αποφύγεις τη μόλυνση. Αυτό το αναφέρουμε γιατί από τη δεκαετία του 1990, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις ασθενειών, ακόμη και ένας θάνατος, που σχετίζονται με την κατανάλωση του. Οι παθήσεις περιλάμβαναν προβλήματα στο ήπαρ, συσσώρευση γαλακτικού οξέος στο σώμα, αλλεργικές αντιδράσεις και ναυτία. Για αυτόν τον λόγο συστήνεται η έως και 120 ml ημερήσιας κατανάλωσης. Η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο, ναυτία και στομαχικές διαταραχές.
Είναι ασφαλής στην εγκυμοσύνη;
Οι ειδικοί δεν συνιστούν την κατανάλωση σπιτικής ή εμπορικής κομπούτσας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για δύο βασικούς λόγους. Αρχικά περιέχει μικρή ποσότητα αλκοόλ, κάτι που θεωρείται επικίνδυνο για τις εγκύους και έπειτα η καφεΐνη που περιέχεται μπορεί να μην είναι ιδανική για τις μέλλουσες μητέρες. Τέλος, υπάρχει κίνδυνος βακτηριακής μόλυνσης, ιδιαίτερα στο σπιτικό ρόφημα.
Πόσο διαρκεί μετά το άνοιγμα;
Αν την αποθηκεύσεις στο ψυγείο σε αεροστεγές δοχείο θα σου κρατήσει έως μια εβδομάδα. Για να ξέρεις όμως ότι δεν έχει χαλάσει θα πρέπει να παραμένει ο αφρός της, να μη μυρίζει άσχημα ή έχει γεύση που θυμίζει έντονα ξίδι και σίγουρα να μη φαίνεται θολή. Αν ειδικά το ρόφημα δεν είναι διαυγές, πέταξέ το.
