Νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό BMJ Evidence-Based Medicine υποδηλώνει ότι ακόμη και η ελαφριά κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Το εύρημα αυτό βασίζεται σε δεδομένα από περισσότερους από 550.000 ενήλικες ηλικίας 56 έως 72 ετών, καθώς και σε γενετικές πληροφορίες από 2,4 εκατομμύρια συμμετέχοντες σε μελέτες.
Η έρευνα αυτή προστίθεται σε ένα αυξανόμενο σώμα αποδείξεων ότι ακόμη και μικρές ποσότητες αλκοόλ μπορεί να είναι επιβλαβείς για την υγεία, αυξάνοντας, για παράδειγμα, τον κίνδυνο καρκίνου ή διαταράσσοντας τον ύπνο.
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ - περισσότερα από 12 ποτά την εβδομάδα - καθώς και η διαταραχή χρήσης αλκοόλ έχουν εδώ και καιρό συνδεθεί με την άνοια, έναν γενικό όρο που περιγράφει διάφορες μορφές προοδευτικής γνωστικής έκπτωσης, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, η επιστήμη γύρω από το «περιστασιακό ποτήρι κρασί ή μπίρα» ήταν μέχρι πρόσφατα πιο αισιόδοξη. Μια επιδραστική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2003 φαινόταν να δείχνει ότι οι άνθρωποι που έπιναν ένα ποτό την ημέρα είχαν μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν άνοια από εκείνους που δεν έπιναν καθόλου.
«Για πολύ καιρό πιστεύαμε ότι ο πιο υγιεινός τρόπος να προσεγγίσει κανείς την κατανάλωση αλκοόλ και την υγεία του εγκεφάλου ήταν να πίνει περίπου ένα ποτό την ημέρα», ανέφερε ο Joel Gelernter, καθηγητής ψυχιατρικής, γενετικής και νευροεπιστήμης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Yale και κύριος συγγραφέας της μελέτης. Ο ίδιος συνήθιζε να πίνει ένα ποτό την ημέρα, καθώς τα δεδομένα τότε έδειχναν ότι αυτή ήταν η «ιδανική ποσότητα» για τη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας. Όμως τα ολοένα και περισσότερα νέα στοιχεία τον έχουν κάνει να αποφεύγει πλέον το αλκοόλ, περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν.
Ακόμη και μια μικρή ποσότητα αλκοόλ μπορεί να έχει αρνητικές γνωστικές επιπτώσεις μακροπρόθεσμα. Και αν αυτό είναι κάτι που σε ενδιαφέρει πραγματικά, τότε καλό θα ήταν να ξανασκεφτείς το αν θα πίνεις έστω και λίγο.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι ο στόχος τους δεν είναι να υπαγορεύσουν πόσο να πίνει ή να μην πίνει κάποιος, αλλά να παρέχουν τα καλύτερα δυνατά δεδομένα, ώστε να ο καθένας να μπορεί να διαχειριστεί τον προσωπικό του κίνδυνο. Με άλλα λόγια, δεν πρέπει να φοβάσαι το ίδιο το αλκοόλ, απλώς να το απολαμβάνεις στη σωστή στιγμή και στο σωστό πλαίσιο.
Ωστόσο, η επίδραση του αλκοόλ στον εγκέφαλο εξαρτάται πιθανότατα και από την ποσότητα. Αν «μειώσεις την κατανάλωση, ακόμη κι αν δεν την σταματήσεις εντελώς, αυτό πιθανότατα θα σε ωφελήσει», δηλώνει η Anya Topiwala, ανώτερη κλινική ερευνήτρια και επίτιμη σύμβουλος ψυχίατρος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Ακόμη και η ελαφριά κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας
Οι ερευνητές αξιοποίησαν έναν πραγματικό θησαυρό γενετικών δεδομένων από 2,4 εκατομμύρια άτομα, ώστε να προβλέψουν πόσο πιθανό είναι κάποιος να πίνει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του και έτσι να μπορέσουν να συναγάγουν αιτιώδη σχέση.
Διαπίστωσαν ότι η αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ αυξάνει σταθερά τον κίνδυνο άνοιας, με αποτέλεσμα κάθε τριπλασιασμός στη συχνότητα κατανάλωσης να συνδέεται με 15% υψηλότερο κίνδυνο άνοιας στη διάρκεια της ζωής. Δηλαδή, η αύξηση από ένα ποτό σε τρία την εβδομάδα ή από τρία σε εννέα συνοδευόταν από 15% μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης άνοιας.
Η μελέτη επίσης ανέτρεψε προηγούμενες έρευνες που υποστήριζαν ότι το αλκοόλ έχει «προστατευτική» δράση ή ότι οι άνθρωποι που πίνουν ελαφρά έως μέτρια ποσότητα έχουν τον χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας, ακόμη και σε σύγκριση με όσους δεν πίνουν καθόλου. Διαπίστωσε ότι τα άτομα που ανέπτυξαν άνοια μείωναν την κατανάλωση αλκοόλ πιο γρήγορα από εκείνα που δεν εμφάνισαν τη νόσο - γεγονός που υποδηλώνει ότι η γνωστική έκπτωση μπορεί να προκαλεί μείωση της κατανάλωσης, όχι το αντίστροφο.
Με άλλα λόγια, η κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει τον κίνδυνο άνοιας, αλλά ισχύει και το αντίθετο: η άνοια επηρεάζει την κατανάλωση αλκοόλ. Αν πίνεις τακτικά και θέλεις να απολαμβάνεις ένα ποτό την ημέρα, είναι επιβλαβές λόγω της συχνότητας και όχι της ποσότητας.
Το αλκοόλ και ο εγκέφαλος
Το αλκοόλ μπορεί να μειώσει το «απόθεμα» του εγκεφάλου, το βιολογικό «υλικό» του, κάνοντάς τον πιο ευάλωτο σε άλλες παθολογίες. Το αλκοόλ διαπερνά γρήγορα τα κύτταρα του σώματος μέσα σε λίγα λεπτά από την κατανάλωσή του και περνά εύκολα τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Στον εγκέφαλο, ενισχύει τους νευροδιαβιβαστές που αναστέλλουν τη νευρική δραστηριότητα, επιβραδύνοντας τον προμετωπιαίο φλοιό, ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνει ντοπαμίνη - γεγονός που εξηγεί γιατί το αίσθημα «ευφορίας» από το ποτό είναι ευχάριστο.
Αν και οι άμεσες επιδράσεις του αλκοόλ έχουν μελετηθεί εκτενώς, το ερώτημα για το τι προκαλεί σε βάθος χρόνου παραμένει ουσιαστικά άγνωστο. Το αλκοόλ είναι νευροτοξικό, και η υπερβολική κατανάλωση ή η εξάρτηση από αυτό συνδέεται με εκτεταμένη ατροφία του εγκεφάλου, όχι μόνο σε περιοχές μνήμης όπως ο ιππόκαμπος.
Η αλκοολική άνοια ίσως διαφέρει από άλλες μορφές, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, καθώς επηρεάζει περισσότερο περιοχές όπως ο θάλαμος και η παρεγκεφαλίδα. Μια ακόμη διαφορά σε σχέση με το Αλτσχάιμερ, που είναι προοδευτικό και χωρίς θεραπεία, είναι ότι η άνοια που σχετίζεται με το αλκοόλ μπορεί να βελτιωθεί εάν σταματήσει η κατανάλωση του. Στην ουσία αν κόψεις το ποτό, μπορείς να γίνεις καλύτερα.
Σε μελέτες που έγιναν σε βαρείς πότες οι οποίοι σταμάτησαν να πίνουν, παρατηρήθηκε ότι ανακτούν μέρος των γνωστικών τους ικανοτήτων και του όγκου του εγκεφάλου.
Κάτι που δεν παρατηρείται στη νόσο του Αλτσχάιμερ ή την άνοια λόγω ηλικίας. Η ανάρρωση από την εγκεφαλική ατροφία που προκαλεί το αλκοόλ δεν είναι πλήρως κατανοητή, ωστόσο αποτελεί ένδειξη ότι το αλκοόλ δεν «σκοτώνει» εγκεφαλικά κύτταρα. Αν τα σκότωνε, δεν θα υπήρχε καμία πιθανότητα να παρατηρείται ανάκαμψη όταν κάποιος σταματά να πίνει.
Το αλκοόλ διαταράσσει επίσης τη λευκή ουσία του εγκεφάλου, δηλαδή τη «μόνωση» που περιβάλλει τις νευρικές συνδέσεις και επιτρέπει στα νευρικά κύτταρα να επικοινωνούν μεταξύ τους. Αν και η λευκή ουσία μπορεί να αναγεννηθεί, το αλκοόλ φαίνεται να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην ικανότητα αναγέννησης της μυελίνης. Μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου έχουν δείξει αρνητικές συνέπειες ακόμα και σε άτομα που πίνουν μόνο ένα ή δύο ποτά την ημέρα, εφόσον αυτό γίνεται συστηματικά με την πάροδο του χρόνου.
Τέλος, η Topiwala και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με μικρότερο όγκο φαιάς ουσίας και αυξημένα επίπεδα σιδήρου στον εγκέφαλο - κάτι που έχει συσχετιστεί με νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και η νόσος του Πάρκινσον.
Πώς να διαχειριστείς την κατανάλωση αλκοόλ
Αν θέλεις να μειώσεις το ποτό, μπορείς να δοκιμάσεις να το κάνεις ανά διαστήματα ή να επιλέξεις ποτά χωρίς αλκοόλ, στα οποία παρατηρείται μια ραγδαία ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια και τα οποία μπορούν να σε βοηθήσουν να αποφύγεις την κοινωνική πίεση για κατανάλωση.
Για όσους πίνουν πιο βαριά, είναι σημαντικό να συνεργαστούν με γιατρό, ώστε να αποφευχθούν οι πιθανώς επικίνδυνες επιπτώσεις της απότομης διακοπής, όπως τα συμπτώματα στέρησης.
Είναι επίσης σημαντικό να αποφύγεις το binge drinking, δηλαδή την υπερβολική κατανάλωση σε μικρό χρονικό διάστημα, το οποίο είναι πιθανώς ακόμα πιο επιβλαβές για τον εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο λεγόμενο «φαινόμενο πυροδότησης» (kindling effect), κατά το οποίο η επαναλαμβανόμενη κατανάλωση και διακοπή του αλκοόλ οδηγεί σε «μικρά σύνδρομα στέρησης» που θεωρούνται πιο νευροτοξικά, εξηγεί η Anya Topiwala.
Πηγή: The Washington Post
