Η αλήθεια είναι ότι στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε άπειρες ξένες λέξεις, χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε. Το σάντουιτς είναι μία από αυτές και είναι μάλιστα κάτι που μαθαίνουμε από πολύ μικροί, από τότε που η μητέρα μας ετοίμαζε το κολατσιό μας για το σχολείο και έλεγε όλο αγωνία «μην ξεχάσεις το σάντουιτς»!
Έχεις σκεφτεί ποτέ αν τα υλικά που κλείνονται σε δύο φέτες ψωμιού έχει ελληνικό όνομα; Και όμως έχει, παρότι δεν το χρησιμοποιούμε και το πιο πιθανό είναι ότι δεν το έχεις ακούσει ποτέ. Και για να κάνω την αποκάλυψη, πώς θα σου φαινόταν αν ένα τυχαίο πρωινό έλεγες «ας ετοιμάσω ένα αμφίψωμο για να πάρω μαζί στη δουλειά»;
Ναι, η ελληνική λέξη για το σάντουιτς είναι «αμφίψωμο» που υποδηλώνει ένα σνακ με δύο φέτες ψωμιού, όμως μάλλον για ευνόητους λόγους δεν κατάφερε να καθιερωθεί. Ετυμολογικά, προέρχεται από τον συνδυασμό των λέξεων «αμφί-» + «ψωμί».
«Κάποιες προσπάθειες να μεταφραστούν στα ελληνικά ξένες λέξεις απέτυχαν. Τέτοιες είναι οι λέξεις που ακολουθούν. […] υαλοθέσιον, ταχυφαγείον, οινοπνευµατισµός, αµφίψωµο, κρεατοσφαιρίδιο, οψοκατάλογος», αναφέρεται χαρακτηριστικά σε βιβλίο εκπαιδευτικού από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων του 2007.
Σε λεξικά μάλιστα, στα οποία βρίσκουμε τη λέξη, ακολουθεί η περιγραφή: «πρόταση νεολογικής απόδοσης της λέξης σάντουιτς που δεν ευδοκίμησε». Και εδώ που τα λέμε, αν αυτή τη στιγμή επισκεφθείς οποιονδήποτε φούρνο και ζητήσεις ένα αμφίψωμο, πιστεύεις ότι θα καταλήξεις να έχεις στα χέρια σου κάτι για να φας;
Ας μάθουμε και την ιστορία του σάντουιτς
Πάντως, το σάντουιτς πήρε το όνομά του από τον Κόμη του Σάντουιτς, τον Τζον Μοντάγου (John Montagu), έναν Άγγλο ευγενή. Σύμφωνα με την παράδοση, ο ίδιος ήταν παθιασμένος με τα χαρτιά και τα τυχερά παιχνίδια γενικότερα και δεν ήθελε ποτέ να διακόπτει μία παρτίδα για φαγητό. Ζήτησε λοιπόν να του φέρουν κρέας ανάμεσα σε δύο φέτες ψωμί, ώστε να μπορεί να τρώει χωρίς να λερωθούν τα χέρια του και χωρίς να σταματήσει να παίζει. Και κάπως έτσι, δημιουργήθηκε το σάντουιτς.
Η ιδέα του έγινε γρήγορα δημοφιλής στην Αγγλία και πέρασε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σταδιακά το ψωμί με γέμιση (κρέας, τυρί, λαχανικά) έγινε συνώνυμο του γρήγορου γεύματος, ειδικά τον 19ο και τον 20ο αιώνα.
Η πιο συνηθισμένη εκδοχή είναι με κάποιο αλλαντικό και τυρί, το αγαπημένο τοστ που λέμε εδώ στην Ελλάδα. Όμως το σάντουιτς, όπως καλά γνωρίζεις, μπορεί να πάρει άπειρες μορφές και επιδέχεται αμέτρητων συνδυασμών στα υλικά του.
Να πούμε επίσης πως στη χώρα μας, σε κάποια μέρη και κυρίως στη βόρεια Ελλάδα, σάντουιτς λέγεται και το σουβλάκι ή πιτόγυρο που λέμε οι υπόλοιποι. Πάντως ένα είναι σίγουρο: αμφίψωμο, δεν το λέμε πουθενά!
Όπως και να το πεις, δες και μερικές συνταγές για σάντουιτς
Ιαπωνικά σάντουιτς με παναρισμένο κοτόπουλο (chicken katsu sandos)
Σάντουιτς Αρμαγεδδών: Το πιο πληθωρικό σάντουιτς που έχεις δοκιμάσει
Moist maker sandwich: Φτιάχνουμε το διάσημο σάντουιτς με γαλοπούλα της Μόνικα από τα Φιλαράκια
Σάντουιτς με τόνο, πράσινες ελιές και μαρούλι
