Τα vanillekipferl (μισοφέγγαρα βανίλιας, στα γερμανικά) με ρίζες από την Κεντρική Ευρώπη του 17ου αιώνα, είναι συνδεδεμένα ιστορικά με την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, η οποία περιλάμβανε την Αυστρία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και τη Βαυαρία στη νότια Γερμανία. Μια ενδιαφέρουσα θεωρία είναι ότι το χαρακτηριστικό σχήμα μισοφέγγαρου των vanillekipferl σχετίζεται με τη νίκη των αυστριακών δυνάμεων ενάντια στους Οθωμανούς το 1683, κατά τη Μάχη της Βιέννης. Τα γλυκά αυτά ίσως δημιουργήθηκαν ως συμβολικός εορτασμός της νίκης, με το σχήμα να παραπέμπει στο οθωμανικό σύμβολο της ημισελήνου. Παρόμοιες ιστορίες αναφέρονται και για άλλα γλυκά της περιόδου, όπως τα κρουασάν.
Τα vanillekipferl παρασκευάζονται κυρίως τα Χριστούγεννα, αν και έχουν γίνει αγαπημένα κεράσματα και για άλλες ειδικές περιστάσεις. Είναι ιδιαίτερα αγαπητά στη Γερμανία και κυρίως στη Βαυαρία, την Αυστρία, την Ουγγαρία και την Τσεχία, όπου είναι γνωστά ως vanilkové rohlíčky και έχουν ενσωματωθεί πλήρως στις τοπικές χριστουγεννιάτικες παραδόσεις. Η προέλευσή τους παρόλα αυτά θεωρείται αυστριακή, και είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παραδοσιακής αυστριακής ζαχαροπλαστικής και συγκεκριμένα της Βιέννης, όπου η ζαχαροπλαστική γνώρισε μεγάλη άνθηση τον 18ο και 19ο αιώνα.
Τότε ήταν που τα vanillekipferl άρχισαν να αποκτούν τη μεγάλη τους φήμη, ενώ πολλοί ιστορικοί της γαστρονομίας τα συνδέουν με την πλούσια παράδοση των Weihnachtsbäckerei (χριστουγεννιάτικων γλυκών), που αναπτύχθηκε στην περιοχή. Τα vanillekipferl πέρασαν στην Ουγγαρία λόγω της κοινής κουλτούρας της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και εξακολουθούν να παρασκευάζονται ως παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα μπισκότα. Παρομοίως και στη Βαυαρία, είναι πολύ δημοφιλή και βρίσκονται ανάμεσα στα πιο παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα μπισκότα.
Γενικά στις γερμανόφωνες χώρες τα vanillekipferl θεωρούνται plätzchen, δηλαδή ανήκουν στα διάφορα μικρά μπισκότα που ψήνονται κατά τη διάρκεια του Advent - η περίοδος πριν τα Χριστούγεννα. Η προετοιμασία τους είναι μια οικογενειακή δραστηριότητα, με συνταγές που περνούν από γενιά σε γενιά, συνδέοντας έτσι τις οικογένειες με τις παραδόσεις του παρελθόντος.
Θυμίζουν τους δικούς μας κουραμπιέδες και γίνονται παραδοσιακά με τριμμένα αμύγδαλα ή καρύδια, μπόλικη βανίλια, καλό βούτυρο και ζάχαρη. Όλα πολυτελή αγαθά κατά τους προηγούμενους αιώνες. Έτσι, αυτά τα μπισκότα ήταν συνώνυμα της πολυτέλειας και της φιλοξενίας. Με επικάλυψη άχνης ζάχαρης και επιπλέον βανίλιας, το άρωμα τους γίνεται ακαταμάχητο, ενώ σχεδόν λιώνουν στο στόμα! Τη συνταγή για τα vanillekipferl μας παραχώρησε η Sabine Βλάχου, που μεγάλωσε στο Klagenfurt της νότιας Αυστρίας και σήμερα ζει με την οικογένεια της στην Αθήνα.
Υλικά
για περίπου 120 κουλουράκια
- 240 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις + επιπλέον για το άνοιγμα της ζύμης
- 240 γρ. βούτυρο μαλακό, σε θερμοκρασία δωματίου
- 60 γρ. ζάχαρη άχνη
- 120 γρ. καρύδια τριμμένα
- 10 γρ. βανίλια
Για την επικάλυψη
- 100 γρ. ζάχαρη άχνη
- 1 κ.γ. βανίλια
Διαδικασία
Cook Mode (κράτα την οθόνη ενεργή)
- Για τα vanillekipferl ανακατεύουμε σε ένα μπολ το βούτυρο, τη ζάχαρη, τη βανίλια, τα καρύδια και λίγο αλεύρι, μέχρι να αρχίσει να σχηματίζεται ζύμη.
- Προσθέτουμε σταδιακά το υπόλοιπο αλεύρι και ζυμώνουμε μέχρι να αποκτήσουμε μια λεία και μαλακή ζύμη.
- Τυλίγουμε τη ζύμη σε μεμβράνη τροφίμων και τη βάζουμε στο ψυγείο για τουλάχιστον 1 ώρα.
- Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 160°C και στρώνουμε δύο ταψιά με αντικολλητικό χαρτί ψησίματος.
- Πασπαλίζουμε μια επιφάνεια εργασίας με αλεύρι. Σχηματίζουμε με τη ζύμη μακρόστενα ρολά πάχους 2 εκ. και κόβουμε κομμάτια περίπου 5 γρ. Με κάθε κομματάκι σχηματίζουμε ένα μισοφέγγαρο, σαν μικρό κρουασανάκι.
- Τοποθετούμε τα μπισκότα στα ταψιά, με μία μικρή απόσταση μεταξύ τους και ψήνουμε στον φούρνο για περίπου 15 λεπτά, μέχρι να ροδίσουν ελαφρώς. Προσοχή, δεν πρέπει να πάρουν πολύ χρώμα.
- Βγάζουμε τα μπισκότα από τον φούρνο και όσο είναι ζεστά τα πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη μέσα στην οποία έχουμε ανακατέψει και τη βανίλια. Αν θέλουμε να φαίνονται πιο «αχνισμένα», τα πασπαλίζουμε ξανά με ζάχαρη άχνη μόλις κρυώσουν.
Κατά το πλάσιμο των vanillekipferl, πρέπει να εργαζόμαστε γρήγορα, καθώς το βούτυρο μπορεί να ζεσταθεί από τη θερμότητα των χεριών, με αποτέλεσμα να μαλακώσει πολύ η ζύμη και να μην κρατάει το σχήμα της. Μία λύση είναι να διατηρούμε την επιπλέον ζύμη στο ψυγείο όσο δουλεύουμε.
