
Τα Χριστούγεννα στη Γερμανία, όπως και στις περισσότερες χώρες της βορείου Ευρώπης, είναι η πιο σημαντική γιορτή του χρόνου. Οι στολισμοί και οι προετοιμασίες ξεκινούν με την περίοδο του Advent, δηλαδή τις τέσσερις εβδομάδες πριν από τα Χριστούγεννα. Κάθε Κυριακή ανάβουν ένα κερί στο στεφάνι Adventskranz, που συμβολίζει την ελπίδα και την προσμονή.
Αναπόσπαστο μέρος των γιορτών όμως, είναι και οι παραδοσιακές Χριστουγεννιάτικες αγορές, όπως αυτή της Δρέσδης ή της Νυρεμβέργης. Εκεί δοκιμάζεις glühwein - το ζεστό γλυκό κρασί με μπαχαρικά, τα παραδοσιακά μπισκότα lebkuchen και φυσικά, το stollen.
Το stollen, γνωστό και ως Christstollen, είναι ένα γιορτινό, γλυκό ψωμί, που παρασκευάζεται συνήθως κατά την περίοδο του Advent. Γενέτειρά του θεωρείται η Δρέσδη, όπου κάθε χρόνο στις αρχές του Δεκεμβρίου πραγματοποιείται το Stollenfest, μια μεγάλη γιορτή αφιερωμένη στο γλυκό, που σηματοδοτεί επίσημα και την έναρξη της εορταστικής περιόδου.
Ιστορικά παρασκευάζεται από το 15ο αιώνα και αρχικά ήταν ένα απλό ψωμί για την περίοδο της νηστείας πριν τα Χριστούγεννα. Με τα χρόνια όμως εξελίχθηκε σε ένα πολυτελές, βουτυράτο γλυκό ψωμί, με πυκνή υφή και πλούσια αρώματα, αντικατοπτρίζοντας τη ζεστασιά και την απόλαυση της εορταστικής περιόδου.
Το stollen όπως το γνωρίζουμε σήμερα, ξεχωρίζει για την πυκνή του υφή, εμπλουτισμένη με αποξηραμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς, και παραδοσιακά με μια καρδιά από μάρτζιπαν (αμυδγαλόπαστα). Αφού ψηθεί, το αλείφουν με βούτυρο και το πασπαλίζουν γενναιόδωρα με ζάχαρη άχνη, η οποία λέγεται ότι συμβολίζει τα σπάργανα του θείου βρέφους. Παραδοσιακά ετοιμάζεται από νωρίς, γιατί χρειάζεται χρόνο για να ωριμάσει σωστά και να ενισχυθούν οι γεύσεις του. Αφού ψηθεί λοιπόν, το τυλίγουν ερμητικά σε αλουμινόχαρτο ή μεμβράνη και το αφήνουν να «ξεκουραστεί» για τουλάχιστον 1-2 εβδομάδες πριν το καταναλώσουν. Αυτή η διαδικασία επιτρέπει στις γεύσεις από τα αποξηραμένα φρούτα και τα μπαχαρικά να αναδειχθούν τέλεια.
για ένα μεγάλο φραντζολάκι
Για τη ζύμη
- 500 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
- 8 γρ. μαγιά ξηρή
- 120 ml γάλα πλήρες, χλιαρό
- 170 γρ. βούτυρο λιωμένο
- 80 γρ. ζάχαρη
- ½ κ.γ. αλάτι
- 2 αυγά μεγάλα, σε θερμοκρασία δωματίου
- 1 κ.γ. κανέλα
- 1 κ.γ. εκχύλισμα βανίλιας
- ½ κ.γ. μοσχοκάρυδο τριμμένο
- ξύσμα από 1 λεμόνι ακέρωτο
- λίγο λάδι για το άλειμμα του μπολ
Για τη γέμιση
- 60 γρ. σταφίδα Κορινθιακή
- 60 γρ. σταφίδα ξανθιά
- 60 γρ. βερίκοκα ποξηραμένα, ψιλοκομμένα
- 60 γρ. φλούδα πορτοκάλι ή περγαμόντο γλασέ, ψιλοκομμένο (προαιρετικά)
- 60 γρ. αμύγδαλα ψιλοκομμένα
- 70 γρ. αμυγδαλόπαστα (προαιρετικά)
- 60 ml ρούμι
Για την επικάλυψη
- 2 κ.σ. βούτυρο λιωμένο
- 60 γρ. ζάχαρη άχνη
Η γέμιση
- Για το γερμανικό stollen, βάζουμε από το προηγούμενο βράδυ όλα τα ψιλοκομμένα αποξηραμένα φρούτα σε ένα μπολ και τα μουλιάζουμε στο ρούμι.
- Την επόμενη μέρα τα σουρώνουμε, τα ανακατεύουμε με τα αμύγδαλα και τα αφήνουμε στην άκρη.
Η ζύμη
- Βάζουμε σε ένα μπολ το χλιαρό γάλα, τη μαγιά, 1 κ.σ. από τη ζάχαρη και ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθούν η μαγιά και η ζάχαρη. Αφήνουμε το μείγμα στην άκρη για 5-10 λεπτά, να ενεργοποιηθεί η μαγιά.
- Σε δεύτερο μπολ χτυπάμε τα αυγά με σύρμα μέχρι να αφρατέψουν.
- Βάζουμε στον κάδο του μίξερ το αλεύρι, την υπόλοιπη ζάχαρη, το αλάτι, το ξύσμα λεμονιού, την κανέλλα και το μοσχοκάρυδο. Ανακατεύουμε και σχηματίζουμε μία λακκούβα στο κέντρο. Ρίχνουμε εκεί μέσα το γάλα με τη μαγιά, το λιωμένο βούτυρο, τα χτυπημένα αυγά και τη βανίλια.
- Ανακατεύουμε με το εξάρτημα του γάντζου για 3 λεπτά σε χαμηλή ταχύτητα και μετά για περίπου 5-7 λεπτά σε μέτρια ταχύτητα, μέχρι η ζύμη να είναι εύπλαστη και ελαστική (αν ζυμώσουμε στο χέρι, ζυμώνουμε για λίγο παραπάνω, περίπου 8-10 λεπτά). Αν χρειαστεί προσθέτουμε ελάχιστο γάλα ή αλεύρι, ανάλογα με τις ανάγκες της ζύμης. Για να ελέγξουμε αν η ζύμη είναι έτοιμη την τραβάμε απαλά. Αν σπάει θέλει και άλλο ζύμωμα.
- Όταν το ζυμάρι είναι έτοιμο, προσθέτουμε μέσα τα μουλιασμένα φρούτα και τα αμύγδαλα και ζυμώνουμε απαλά να ανακατευτούν στη ζύμη.
- Σχηματίζουμε μια μπάλα με τη ζύμη. Λαδώνουμε ένα μπολ, βάζουμε μέσα τη ζύμη και σκεπάζουμε με μεμβράνη τροφίμων και πετσέτα. Αφήνουμε σε ζεστό σημείο για περίπου 2 ώρες, μέχρι να φουσκώσει και να διπλασιαστεί σε όγκο.
Το stollen
- Στρώνουμε ένα ταψί με αντικολλητικό χαρτί ψησίματος.
- Μεταφέρουμε τη ζύμη σε αλευρωμένη επιφάνεια εργασίας και με πλάστη την ανοίγουμε απαλά , δίνοντάς της σχήμα ορθογώνιου παραλληλόγραμμου.
- Αν σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε την αμυγδαλόπαστα, τότε σχηματίζουμε με αυτήν ένα χοντρό κορδόνι με μήκος ανάλογο με αυτό του καρβελιού που θα σχηματίσουμε με τη ζύμη. Τοποθετούμε την αμυγδαλόπαστα στο κέντρο της ζύμης και την τυλίγουμε γύρω από την αμυγδαλόπαστα, σχηματίζοντας ένα ωραίο, μακρόστενο και παχουλό φραντζολάκι. Στην περίπτωση που δε χρησιμοποιήσουμε αμυγδαλόπαστα, απλά σχηματίζουμε φραντζολάκι με τη ζύμη.
- Τοποθετούμε το φραντζολάκι στο ταψί, φροντίζοντας η ένωση να βρίσκεται από κάτω. Σκεπάζουμε και πάλι με πετσέτα και αφήνουμε να φουσκώσει για περίπου 40 λεπτά.
Το ψήσιμο
- Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180°C στις αντιστάσεις ή στους 160°C στον αέρα.
- Ψήνουμε το stollen στη μεσαία σχάρα του φούρνου για περίπου 35-40 λεπτά, μέχρι να ψηθεί εσωτερικά και να ροδίσει ωραία εξωτερικά. Αν πάρει χρώμα πιο σύντομα, το καλύπτουμε με αντικολλητικό χαρτί ψησίματος.
- Μόλις βγει από το φούρνο το τοποθετούμε πάνω σε μια σχάρα, το αλείφουμε καλά με λιωμένο βούτυρο και στη συνέχεια το πασπαλίζουμε με άχνη ζάχαρη. Αφήνουμε να κρυώσει πριν το κόψουμε.
- Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όποιο αποξηραμένο φρούτο μας αρέσει, όπως σύκα, χουρμάδες, κ.α.
- Αντί για ρούμι μπορούμε να βάλουμε κονιάκ ή λικέρ πορτοκάλι, αρκεί να μην είναι πολύ γλυκό.
- Αν το αποθηκεύσουμε σωστά, τυλιγμένο καλά με μεμβράνη, τότε το stollen διατηρείται για αρκετές ημέρες.