Πέντε διαφορετικά καταλύματα, πάνω από 20.000 βήματα τη μέρα, πολλά μα πολλά χιλιόμετρα στο κοντέρ του αυτοκινήτου, ένα κανόλι κάθε μέρα, γραφικά κτίρια και μπαρόκ αισθητική και αμέτρητες φραγκοσυκιές στους δρόμους. Κάπως έτσι θα απαντούσα αν μου ζητούσαν να περιγράψω σε μία φράση την εμπειρία των διακοπών μου - αν μπορείς να χαρακτηρίσεις αυτό το ταξίδι διακοπές, αφού το ξυπνητήρι χτυπούσε ανελλιπώς μάξιμουμ 8 η ώρα το πρωί, για να ξεκινήσει η ατελείωτη εξερεύνηση στη Σικελία. Ευτυχώς όμως, δεν έχω τέτοιο περιορισμό, γι΄αυτό θα είμαι αναλυτική!
Με 5.708 τετραγωνικά χιλιόμετρα, πρωτεύουσά της το γραφικό αλλά και κοσμοπολίτικο Παλέρμο (Palermo), πρωταγωνίστρια την Αίτνα, το ψηλότερο ηφαίστειο της Ευρώπης, πλούσια ιστορία και αρχαιολογική κληρονομιά και επιρροές από πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς - στοιχεία των οποίων θα παρατηρήσεις ακόμη να ενώνονται αρμονικά - η Σικελία είναι ένας τόπος που αξίζει να γυρίσεις, γιατί μόνο έτσι τον γνωρίζεις πραγματικά. Θα δεις πολλά κοινά στοιχεία με την υπόλοιπη Ιταλία, θα ακούς ιταλικά και μόνο, αφού οι ντόπιοι - ακόμη και όσοι εργάζονται στον τουρισμό - δεν λένε λέξη στα αγγλικά, θα περιπλανηθείς σε αμέτρητα στενά, θα ανακαλύψεις υπαίθριες αγορές, θα φας πολύ. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Το ταξίδι ξεκίνησε με την πρωτεύουσα, το Παλέρμο. Βρίσκεται στη βορειοδυτική ακτή του νησιού. Είναι μια πόλη με μακραίωνη ιστορία, πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και έντονα ανατολίτικα και ευρωπαϊκά στοιχεία, που αντανακλούν τις διάφορες κατακτήσεις και πολιτιστικές επιρροές που έχει δεχτεί ανά τους αιώνες. Σίγουρα θα σου κάνει εντύπωση η αρχιτεκτονική του, που συνδυάζει αραβικά, νορμανδικά, βυζαντινά και γοτθικά στοιχεία. Κάποια κτίρια μάλιστα θα σε κάνουν να νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε μέρη όπως η Τυνησία και το Μαρακές.
Στο κέντρο του Παλέρμο δεσπόζει ο Καθεδρικός Ναός, και σήμα κατατεθέν είναι η πλατεία Quattro Canti στο ιστορικό κέντρο και βέβαια, το Teatro Massimo, η μεγαλύτερη όπερα στην Ιταλία και η τρίτη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, μετά από αυτή του Παρισιού και της Βιέννης. Χτισμένη το 1875 και με πρόσοψη που θυμίζει αρχαίο ναό, αξίζει μία επίσκεψη στο εσωτερικό της, για να γνωρίσεις όλο της το μεγαλείο. Αυτό που θα σου κάνει μεγαλύτερη εντύπωση είναι το βάθος της σκηνής και η ακουστική της. Έχει και κάτι το κινηματογραφικό, αφού έξω από αυτή γυρίστηκε κάποτε η τελική σκηνή δολοφονίας στην τρίτη ταινία του Νονού.
Το Παλέρμο είναι γεμάτο αντιθέσεις: από τα φτωχά στενάκια θα βρεθείς σε μεγαλοπρεπή κτίρια και εκκλησίες, μέχρι και τα γεμάτα ζωή μπαράκια με φοιτητές και νεολαία το βράδυ.
Πήγαινε στη γειτονιά A Vuccira και πιες σίγουρα ένα aperol spritz (που θα βρεις γενικά από 5 μέχρι 7 ευρώ στη Σικελία) σε ένα από αυτά. Νωρίτερα, πέρνα από το Ke Palle (Via Maquenda 220, Palermo, τηλ. +39 0916112009) για να δοκιμάσεις στο δρόμο ένα από τα πιο ωραία αραντσίνι. Μην πάρεις μόνο ένα, παρότι είναι χορταστικά. Πάρε διάφορα με την παρέα, για να δοκιμάσεις. Εγώ για παράδειγμα δοκίμασα αραντσίνι με κάρι.
Πέρνα σίγουρα ένα πρωινό στην τοπική αγορά Ballarò όπου θα δεις τον πραγματικό παλμό της πόλης και μερικά από τα καλούδια της περιοχής. Είναι πλούσια σε θαλασσινά για μαγειρική, αλλά και για να φας επί τόπου. Εκεί θα βρεις από καλαμαράκια, μέχρι τηγανητή σαρδέλα, γαύρο, μύδια, χταπόδι και πολλά ακόμη. Θα δεις επίσης αμέτρητα φρούτα και λαχανικά και βέβαια, όλες τις street food λιχουδιές, από πίτσα και panini, μέχρι τον φημισμένο μεζέ με σπλήνα που φτιάχνουν σε σουβλάκι, αλλά και τα γλυκά κανόλι. Οι έμποροι είναι από νωρίς το πρωί γεμάτοι κέφι και όρεξη να σε καλωσορίσουν και να σου πουλήσουν τα καλούδια τους.
Επόμενη στάση, το Τσεφαλού (Cefalù), περίπου 1 ώρα μακριά από το Παλέρμο. Άλλος αέρας, πιο κοσμοπολίτικος, πιο τουριστικός. Ένα ψαροχώρι που έμελλε να γίνει πόλος έλξης για τους ταξιδιώτες όλου του κόσμου. Σήμα κατατεθέν η παραλία, που αυτή την εποχή θα δεις να είναι γεμάτη και οι χαρακτηριστικές πολύχρωμες ομπρέλες που δεσπώζουν σε όλη την έκτασή της.
Έχει ατμόσφαιρα μεσαιωνική, με βασικό αξιοθέατο τον καθεδρικό του και τα λιθόστρωτα δρομάκια που προσφέρονται για ατελείωτες βόλτες. Αν θέλεις μετά τη βόλτα να βουτήξεις στα νερά, τόλμησέ το, ακόμη και αν έχει πολύ κόσμο. Είναι δροσερά, αναζωογονητικά και διαυγή. Και κάπως έτσι, είπαμε αντίο στο Τσεφαλού.
Αν σε βγάλει ο δρόμος πέρνα από την παραλία Scopello, που μάλλον θα δυσκολευτείς να προσεγγίσεις, αφού, αφενός το πάρκινγκ και η κατάβαση είναι λίγο απαιτητικά, αφαιτέρου η είσοδος έχει το κόστος της μιας και πρόκειται για ιδιωτική παραλία της οποίας το εισιτήριο ανέρχεται στα 25 ευρώ. Αξίζει όμως να βγάλεις έστω μία πανοραμική φωτογραφία από ψηλά, που θα καταγράφει το γραφικό κολπάκι και τους επιβλητικούς βράχους που ξεχωρίζουν.
Και από τη θάλασσα στο βουνό
Το Ερίτσε (Erice) ήταν ένα από τα αγαπημένα μου μέρη στη Σικελία. Μακριά από την τουριστική βουή, μεσαιωνικό, σε ύψωμα, πράσινο και με ωραία δροσιά, αυτό το χωριό είναι απόλυτα γραφικό και έχει φανταστικά σημεία με θέα. Όλο λιθόστρωτο, με πετρόκτιστα κτίρια, ναούς και κάστρα, μου θύμισε κάτι από τη δική μας Μονεμβασιά, σε μεγαλύτερο μέγεθος. Εκεί κάναμε στάση για ένα χορταστικό κομμάτι πίτσα και το πιο νόστιμο κανόλι με φιστίκι και κρέμα ρικότα στο Pasticceria da Michele (Via Vittorio Emanuele, τηλ. +39 3421256689) και συνεχίσαμε τη βόλτα στα σοκάκια. Αν πας πάντως, φρόντισε να έχεις μαζί σου παπούτσια που δεν γλιστράνε γιατί διαφορετικά το περπάτημα στα λιθόστρωτα σοκάκια θα είναι δύσκολο.
Φτάσαμε στο χωριό με τελεφερίκ που βρήκαμε στο Τραπάνι (Trapani), την περιοχή που μείναμε το βράδυ και αξίζει σίγουρα να το επιλέξεις σε σχέση με το αυτοκίνητο καθώς ο δρόμος μέχρι το Ερίτσε έχει πολλές στροφές, ενώ γενικά η εμπειρία του τελεφερίκ είναι μοναδική. Στα συν ότι δεν βρήκαμε μεγάλες ουρές στην εκκίνηση.
Το Τραπάνι τώρα, έχει παραδοσιακό λιμάνι, εμπορικό κέντρο και στενά με μπόλικους τουρίστες και αξίζει μία βόλτα, αλλά αν δεν έχει κανείς τον χρόνο δεν θα έλεγα ότι χάνει κάτι ιδιαίτερο, σε σχέση πάντα με όλα τα υπόλοιπα.
Την επόμενη μέρα βρεθήκαμε και πάλι στο αυτοκίνητο, για να φτάσουμε το φημισμένο Αγκριτζέντο (Agrigendo) και την Κοιλάδα των Ναών. Περιλαμβάνει μερικούς από τους καλύτερα διατηρημένους αρχαίους ελληνικούς ναούς, όπως ο Ναός του Ηρακλή, της Ήρας και ο Ναός της Συρακουσίας. Χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ. και θεωρείται Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Περπατώντας ανάμεσα στα μνημεία νιώθεις την αίγλη τους, ενώ παράλληλα έχεις και θέα στη θάλασσα. Δίκαια βρίσκεται στη λίστα με τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς προορισμούς στην Ευρώπη.
Παραμονές Δεκαπενταύγουστου στην Πιάτσα Αρμερίνα
Επόμενος προορισμός ήταν το γραφικό χωριό Πιάτσα Αρμερίνα (Piazza Armerina), που μπήκε επίσης στη λίστα με τα αγαπημένα μου. Μεσαιωνικά και μπαρόκ κτίρια, αλλά σε πιο «χωριό» φιλοσοφία. Με ησυχία, χωρίς πολύ κόσμο. Αυτή την εποχή πετύχαμε και υπαίθρια αγορά, που θα παρομοίαζα ακριβώς με το δικό μας ελληνικό πατροπαράδοτο πανηγύρι όταν γιορτάζει κάποιος Άγιος. Και δεν ήταν τυχαίο άλλωστε, αφού βρεθήκαμε εκεί στις 13 Αυγούστου και οι εορτασμοί του Δεκαπενταύγουστου σε όλες τις περιοχές της Σικελίας είναι πολυήμεροι.
Στην Πιάτσα Αρμερίνα, μάλιστα, είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε και μέρος της Palio dei Normanni, της παραδοσιακής μεσαιωνικής γιορτής που πραγματοποιείται κάθε Αύγουστο και περιλαμβάνει παρελάσεις, ιππικές επιδείξεις και αναπαραστάσεις ιστορικών μαχών, εμπνευσμένες από τη νορμανδική κατάκτηση της Σικελίας. Εμείς πετύχαμε στον δρόμο την παρέλαση της φιλαρμονικής μπάντας, τα μέλη της οποίας φορούσαν μεσαιωνικές στολές και έπαιζαν κρουστά και πνευστά. Εμπειρία μοναδική (και εντελώς δωρεάν!).
Δεν μπορώ να μην αναφέρω το δείπνο που ακολούθησε. Πήγαμε στο Trattoria Del Goloso (Via Garao 4, Piazza Armerina, τηλ. +39 0935 684325), αφότου είχαμε διαβάσει τις καλές κριτικές και είπαμε να το δοκιμάσουμε. Και καθόλου δεν απογοητευτήκαμε. Κάθε άλλο. Ξεκινήσαμε με τις μπρουσκέτες pomodoro με ψιλοκομμένη ντομάτα, κρεμμύδι και ελαιόλαδο που απέδειξαν περίτρανα ότι η απλότητα, όταν έχουμε να κάνουμε με καλή πρώτη ύλη, μπορεί να είναι πολυτιμότερη από οποιοδήποτε άλλο περίτεχνο πιάτο. Για τη συνέχεια επιλέξαμε φρέσκα ζυμαρικά και για τη μέση μία caponata που δηλώνω πως θα έτρωγα άνετα και για κυρίως πιάτο. Όλα συνοδεύτηκαν με κόκκινο κρασί, μετά από πρόταση του προσωπικού, το οποίο, αν και συνήθως είναι αρκετά στυφό για τα γούστα μου, ταίριαξε τέλεια με το φαγητό. Α, ναι, να πω και για τα ζυμαρικά μου: κάτι σαν πειραγμένη καρμπονάρα, κρεμώδη, με γκουαντσιάλε και μπόλικο φιστίκι, ή αλλιώς pistachio, όπως θα ακούς και θα βλέπεις παντού στη Σικελία. Νοστιμότατα!
Εκεί στο Νότο
Την άλλη μέρα, και αφού φάγαμε για πρωινό ένα ακόμη μπριος με γρανίτα φιστίκι - το παραδοσιακό πρωινό της Σικελίας - φύγαμε για το Νότο (Noto), ένα σωστό κόσμημα που έχει χαρακτηριστεί και ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Διάβασα κάπου ότι οι δρόμοι χτίστηκαν με βάση την πορεία του ήλιου, ώστε να φωτίζονται σωστά όλα τα κτίρια. Και μάλλον αυτό πέτυχε. Το πιο εμβληματικό κτίριο είναι ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου και αξίζει να κάνεις μία βόλτα στον πεζόδρομο Corso Vittorio Emanuele, όπου θα βρεις την περαντζάδα της περιοχής με μικρά μαγαζάκια, καφέ και εστιατόρια. Δώσαμε μία ευκαιρία και στα τέλεια σάντουιτς με τοπικά υλικά (αλλαντικά, τυριά, ακόμη και θαλασσινά) που φτιάχνει το Sabbirinica à putìa d'ercole (Corso Vittorio Emanuele, 93, τηλ. +39 0931452384).
Και το roadtrip συνεχίζεται
Σειρά είχαν οι παραθαλάσσιες, κοσμοπολίτικες Σιρακούσες (Syracuse) και φτάσαμε την κατάλληλη ώρα, όταν σουρούπωνε. Εκεί, καθώς κάνεις βόλτα στο λιμάνι, βλέπεις τον κόσμο που απολαμβάνει τις βουτιές του από τις προβλήτες. Ίσως λίγο σε εκείνο το σημείο και σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική, να μου θύμισε τη Σύρο. Μέσα στην πόλη πρωταγωνιστεί η Piazza Duomo, η εντυπωσιακή πλατεία με τον Καθεδρικό Ναό, χτισμένο πάνω στον αρχαίο ναό της Αθηνάς.
Ήμασταν τυχεροί γιατί πετύχαμε το ηλιοβασίλεμα στη γέφυρα Ponte Umbertino, που συνδέει την Ortigia (παλιό κέντρο των Συρακουσών) με τη σύγχρονη πόλη. Και επειδή μία πίτσα (και δύο) κλείνει πάντα καλά μία ωραία βόλτα, καθίσαμε στο Napul'e Ortigia (Via Roma 15, τηλ. +39 0931 775522) για μία τέλεια, με λεπτή ζύμη και καψαλισμένο στεφάνι μαργαρίτα, ψημένη σε ξυλόφουρνο και δύο ακόμη επιλογές - μία bianca με τρούφα και μία με προσούτο και pistachio (τι άλλο!).
Μετά από ένα ακόμη πρωινό ξύπνημα φύγαμε για την ξακουστή Ταορμίνα (Taormina), που είναι ίσως ο πιο κοσμοπολίτικος προορισμός του νησιού. Χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω σε λόφο, με μαγευτική θέα και φόντο το ηφαίστειο της Αίτνας. Εκεί θα βρεις και το Teatro Greco, το ελληνικό θέατρο του 3ου αιώνα π.Χ. που ανακαινίστηκε από τους Ρωμαίους. Ο Corso Umberto I είναι ο κεντρικός πεζόδρομος της πόλης, γεμάτος μαγαζιά, καφέ, μπουτίκ και αρχοντικά. Κάπου εκεί είδαμε και έναν ακόμη Καθεδρικό Ναό και την Piazza IX Aprile, που είναι αυτό τον καιρό γεμάτη κόσμο.
Αφήνοντας την Taormina και αν υπάρχει χρόνος, αξίζει μία στάση στο μικρό χωριό Σάβοκα (Savoca), όπου πραγματοποιήθηκαν κάποτε τα γυρίσματα για τον πρώτο κινηματογραφικό Νονό το 1972. Ένα χωριό διαφορετικό από τα άλλα, πολύ πιο ήσυχο, με μόλις 2-3 μαγαζιά, καταπράσινο και σίγουρα γραφικό. Εκεί είδαμε και το Bar Vitelli (Piazza Fossia 7, Savoca, τηλ. +39 329 409 1952), το οποίο μπορεί κανείς να αναγνωρίσει και στην ταινία του Νονού. Φυσικά και λειτουργεί ακόμη και σερβίρει τοπικό κρασί και καφέ.
Δεν μπορούσαμε περνώντας να μην κάνουμε και μία ακόμη στάση στη Μεσσίνα (Messina), που είναι χτισμένη στην άκρη του στενού της Μεσσήνης και χωρίζει τη Σικελία από την ηπειρωτική Ιταλία. Στην περιοχή του Στενού της Μεσσήνης (το θαλάσσιο πέρασμα ανάμεσα στη Σικελία και την ηπειρωτική Ιταλία) βρίσκοντας σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία τα δύο μυθικά τέρατα, η Σκύλα και η Χάρυβδη. Με την πρώτη ματιά παρατήρησα ότι η αρχιτεκτονική, οι δρόμοι, το πράσινο και γενικά το τοπίο της θυμίζει πιο ευρωπαϊκές, βόρειες πόλεις, σε σχέση με την υπόλοιπη Σικελία. Εκεί, περάσαμε και είδαμε τον Duomo di Messina, ο οποίος διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα και πιο περίπλοκα μηχανικά ρολόγια στον κόσμο, στο καμπαναριό του.
Η Κατάνια και ο παλμός της
Μετά από μερικά χιλιόμετρα, φτάσαμε στην Κατάνια (Catania), τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σικελίας και ένα από τα πιο ζωντανά αστικά κέντρα του νησιού, χτισμένη στη βόρεια ακτή της, ακριβώς στους πρόποδες της Αίτνας. Το κεντρικότερο σημείο της πόλης είναι η πλατεία του Καθεδρικού, όπου θαυμάσαμε φυσικά τον μεγάλο και επιβλητικό ναό, στο εξωτερικό του οποίου την παράσταση κλέβουν τα περίτεχνα αγάλματα, αλλά και το διάσημο Fontana dell’ Elefante, το συντριβάνι με τον ελέφαντα, ο οποίος είναι σύμβολο της πόλης, φτιαγμένο από ηφαιστειακή πέτρα λάβας.
Ο κεντρικότερος δρόμος της πόλης (Via Etna) είναι ένας πλατύς πεζόδρομος γεμάτος καταστήματα, καφέ, εστιατόρια και κόσμο που κάνει βόλτα και ψώνια. Λίγο πιο δίπλα στα στενάκια η ζωή εξακολουθεί να είναι έντονη με πολλά μικρά μαγαζάκια και σημεία για ποτό, καφέ και street food και βέβαια τις χαρακτηριστικές πολύχρωμες ομπρελίτσες που κοσμούν τους δρόμους.
Φυσικά και εκεί έχει έντονη παρουσία η αυθεντική σικελική κουζίνα. Μετά από άλλη μία μέρα περιπλάνησης, επιλέξαμε για βραδινό την Trattoria I Fucularu (Via Euplio Reina, Catania τηλ. +39 3894551100), αφού μας τράβηξαν τα πολύχρωμα ξύλινα τραπεζοκαθίσματα. Εκεί δοκιμάσαμε κρεατικά αυτή τη φορά και συγκεκριμένα μεταξύ άλλων το carne di cavallo, δηλαδή ψητό κρέας αλόγου που, αν και δίστασα λίγο στην αρχή, ομολογώ ότι μου φάνηκε νοστιμότατο, λεπτοκομμένο και πολύ ζουμερό. Αξίζει και η ποικιλία τοπικών μεζέδων, στην οποία πρωταγωνιστούν οι μελιτζάνες, όπως συμβαίνει άλλωστε σε όλη την παραδοσιακή σικελική κουζίνα.
Ένα πράγμα που αγαπώ πάντα στα ταξίδια στο εξωτερικό είναι να ανακαλύπτω υπαίθριες αγορές. Και αυτό γιατί εκεί εξερευνώ τοπικές γεύσεις και όλο τον παλμό της πόλης, από τον τρόπο με τον οποίο κινούνται και κάνουν «παζάρια» οι καταναλωτές, μέχρι τον τρόπο με τον οποίο πουλούν οι έμποροι. Και κάθε φορά νομίζω ότι είναι διαφορετικός, ανάλογα με την κουλτούρα μίας πόλης. Έτσι, θα έλεγα να μη χάσεις μία βόλτα στην αγορά La Pescheria (ψαραγορά) όπου θα βρεις όχι μόνο ψάρια, αλλά και κάθε λογής φρούτο, λαχανικό, κρεατικά και τυροκομικά, παραδοσιακά εδέσματα, street food και φυσικά όλη τη ζωντάνια των Σικελών.
Τέλος, μην διστάσεις να κάνεις ένα tour στο ηφαίστειο της Αίτνας, ακόμη και αν δεν είσαι του «ποδαρόδρομου» ή δεν αισθάνεσαι ιδιαίτερα fit. Στο διαδίκτυο θα βρεις πολλών ειδών οργανωμένες εκδρομές με ξεναγό, που σε παραλαμβάνει από σημείο της επιλογής σου εντός της πόλης της Κατάνια, για να βρεις αυτή ακριβώς που σου ταιριάζει και με το χέρι στην καρδιά σου λέω ότι είναι μία εμπειρία που δεν πρέπει να χάσεις. Ένα ακόμη plus, αν επιλέξεις να είσαι πάνω στο ηφαίστειο την ώρα του ηλιοβασιλέματος. Σκέτη μαγεία!
Κλείνοντας θα σου πω να μην το φοβηθείς το ταξίδι, αν σε κάνει να διστάζεις η ιδέα του roadtrip. Απλώς χρειάζεται περίπου μία εβδομάδα και κάτι, καλή οργάνωση και λίγη προσοχή στους δρόμους. Δοκίμασέ το και δεν θα το μετανιώσεις.
