Στη Φινλανδία, τη χώρα του Άι Βασίλη, όπως και στις άλλες σκανδιναβικές χώρες, τα Χριστούγεννα είναι η πιο λαμπερή γιορτή του χρόνου. Η χριστουγεννιάτικη περίοδος ξεκινά με το λεγόμενο Advent, που γιορτάζεται τέσσερις Κυριακές πριν από τα Χριστούγεννα. Πολλοί Φινλανδοί ανάβουν ειδικά κεριά, στολίζουν τα παράθυρά τους με αστέρια και χρησιμοποιούν τα χριστουγεννιάτικα ημερολόγια (Advent Calendars) για να μετρούν αντίστροφα μέχρι την παραμονή των Χριστουγέννων ή όπως οι ίδιοι ονομάζουν: Jouluaatto. Αυτή η ημέρα είναι και η πιο σημαντική της χριστουγεννιάτικης περιόδου για τους Φινλανδούς και είναι γεμάτη από όμορφες παραδόσεις. Μία από τις πιο χαρακτηριστικές είναι η «Διακήρυξη της Χριστουγεννιάτικης Ειρήνης», ένα επίσημο μήνυμα ειρήνης που εδώ και αιώνες ανακοινώνεται κάθε χρόνο το μεσημέρι της παραμονής στην πόλη Turku, την παλιά πρωτεύουσα της Φινλανδίας, καλώντας τον κόσμο να γιορτάσει τα Χριστούγεννα ειρηνικά.
Μία ακόμη φινλανδική παράδοση της παραμονής των Χριστουγέννων είναι η πρωινή, χαλαρωτική επίσκεψη στη σάουνα, μια ιερή πρακτική που συμβολίζει την καθαριότητα και την ανανέωση. Εκτός από τη σάουνα, η παράδοση περιλαμβάνει την επίσκεψη στα κοιμητήρια, όπου οι οικογένειες ανάβουν κεριά στους τάφους των αγαπημένων τους, δημιουργώντας μια γαλήνια και κατανυκτική ατμόσφαιρα. Το απόγευμα της παραμονής, οι άνθρωποι συγκεντρώνονται στα σπίτια τους για να γιορτάσουν επίσημα τα Χριστούγεννα με το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο δείπνο και την ανταλλαγή δώρων. Καθ' όλη τη διάρκεια της βραδιάς, σερβίρουν ζεστό Glögi, το οποίο είναι ζεστό κρασί αρωματισμένο με μπαχαρικά όπως κανέλα και κάρδαμο, συχνά συνοδευόμενο από αμύγδαλα και σταφίδες.
Το χριστουγεννιάτικο δείπνο πάλι, ξεκινά με καπνιστά ή μαριναρισμένα ψάρια, που παραδοσιακά συνοδεύονται από βραστές πατάτες. Το κύριο πιάτο του δείπνου είναι το Joulukinkku: ένα ψητό, καπνιστό χοιρινό μπούτι (ζαμπόν), το οποίο συνοδεύεται συχνά από λαχανικά φούρνου, όπως πατάτες, καρότα ή γογγύλια. Για επιδόρπιο τώρα, οι Φινλανδοί αγαπούν το παραδοσιακό Joulupuuro, το χριστουγεννιάτικο ρυζόγαλο που μοιάζει με αυτό που κάνουν και στη Σουηδία. Το ρυζόγαλο αυτό παρασκευάζεται με ρύζι και γάλα και σερβίρεται ζεστό με κανέλα και ζάχαρη. Μια ιδιαίτερη παράδοση είναι να κρύβεται ένα λευκό αμύγδαλο μέσα στο ρυζόγαλο και όποιος το βρει θεωρείται ο τυχερός της χρονιάς (κάτι σαν το δικό μας φλουρί στη βασιλόπιτα) και συνήθως κερδίζει ένα μικρό δώρο, όπως σοκολάτα. Το ρυζόγαλο αυτό σερβίρεται ευρέως σε σχολεία, εκκλησίες, εμπορικά κέντρα και ακόμη και στον στρατό κατά την εβδομάδα των Χριστουγέννων.
Η Anna Gustafsson - που μας παραχώρησε τη συνταγή για το φινλανδικό ρυζόγαλο - αρχαιολόγος, δημοσιογράφος και σύζυγος του πρώην Πρέσβη της Φινλανδίας στην Ελλάδα, εξηγεί ότι τα φινλανδικά Χριστούγεννα είναι ένας συνδυασμός παραδόσεων από τη Γερμανία, τη Σουηδία και τη Ρωσία, με αποτέλεσμα να υπάρχουν παραλλαγές στο τραπέζι κάθε οικογένειας, ανάλογα με τις τοπικές επιρροές. Στο παρελθόν, υλικά όπως το ρύζι και τα μπαχαρικά θεωρούνταν «εξωτικά» και ήταν πολύ ακριβά, οπότε χρησιμοποιούνταν μόνο σε ειδικές περιστάσεις, όπως τα Χριστούγεννα.
Πολλά παραδοσιακά φινλανδικά χριστουγεννιάτικα φαγητά περιέχουν μπαχαρικά, όπως κανέλα, μοσχοκάρυδο, κάρδαμο, αποξηραμένα φρούτα ή ρύζι, ώστε να διαφέρουν από τα καθημερινά τους φαγητά. Ακόμη και σήμερα, παρόλο που όλα αυτά τα υλικά είναι διαθέσιμα όλο τον χρόνο, τα χριστουγεννιάτικα φαγητά παρασκευάζονται μόνο κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και μαγειρεύονται με τον παραδοσιακό τρόπο. Αυτές οι παραδόσεις και οι γεύσεις κάνουν τα Χριστούγεννα στη Φινλανδία μια μαγευτική και γευστική εμπειρία, γεμάτη θαλπωρή και οικογενειακή ζεστασιά. Η οικογένεια της Anna συνηθίζει να σερβίρει το ρυζόγαλο το μεσημέρι της Παραμονής, συνοδεύοντάς το συχνά από μια γλυκιά σούπα φτιαγμένη από αποξηραμένα δαμάσκηνα, που προσδίδει μια ιδιαίτερη γεύση στο ήδη ξεχωριστό αυτό πιάτο.
Για το ρυζόγαλο
- 500 ml νερό
- 2 κ.σ. βούτυρο
- 250 γρ. ρύζι, γλασέ ή Arborio
- 900 ml γάλα πλήρες, ζεστό
- 1 ξυλάκι κανέλας
- αλάτι
Για τη σούπα με δαμάσκηνα
- 250 γρ. δαμάσκηνα αποξηραμένα
- 700 ml νερό
- 75 γρ. ζάχαρη
- 1 ξυλάκι κανέλας
- 2-3 κ.σ. κορν φλάουρ ανακατεμένο σε 50 ml νερό
Για το σερβίρισμα
- ζάχαρη άχνη
- κανέλα
Για το ρυζόγαλο
- Βάζουμε το νερό και το βούτυρο σε μια κατσαρόλα με χοντρό πάτο, τοποθετούμε σε μέτρια φωτιά και φέρνουμε σε βρασμό.
- Προσθέτουμε το ρύζι, χαμηλώνουμε τη φωτιά και σιγοβράζουμε για περίπου 10 λεπτά μέχρι να «πιει» το νερό.
- Προσθέτουμε λίγο-λίγο το γάλα ενώ ανακατεύουμε απαλά και ρίχνουμε στην κατσαρόλα ένα ξυλάκι κανέλας.
- Μαγειρεύουμε το ρυζόγαλο σε χαμηλή φωτιά για περίπου 50 λεπτά μέχρι να δέσει. Καθ’όλη τη διάρκεια του μαγειρέματος, ανακατεύουμε τακτικά για να μην κολλήσει στον πάτο. Εάν καεί έστω και λίγο ρύζι, η γεύση του ρυζόγαλου θα είναι πικρή και θα χρειαστεί να ξεκινήσουμε από την αρχή. Αν το ρυζόγαλο γίνει πολύ πηχτό, προσθέτουμε λίγο επιπλέον γάλα.
- Όταν το ρυζόγαλο είναι έτοιμο, αλατίζουμε ελαφρώς και σερβίρουμε ζεστό σε πιάτα, με ζάχαρη, κανέλα και λίγες κουταλιές από τη γλυκιά σούπα δαμάσκηνο αν την ετοιμάσουμε.
Για τη σούπα με δαμάσκηνα
- Σε μια κατσαρόλα, βάζουμε το νερό, τα δαμάσκηνα, τη ζάχαρη, την κανέλα και μαγειρεύουμε σε χαμηλή φωτιά για περίπου 20 λεπτά, ή μέχρι να μαλακώσουν καλά τα δαμάσκηνα.
- Μεταφέρουμε τα μαλακά δαμάσκηνα σε μπολ και αφαιρούμε από το σιρόπι τους το ξυλάκι κανέλας. Προσθέτουμε το διαλυμένο στο νερό κορν φλάουρ στο σιρόπι και ζεσταίνουμε σε χαμηλή φωτιά, ανακατεύοντας συνεχώς, μέχρι να αρχίσει να σιγοβράζει και να δένει η σάλτσα.
- Περιχύνουμε τα δαμάσκηνα με τη σάλτσα και αφήνουμε στην άκρη μέχρι την ώρα του σερβιρίσματος.
Μπορούμε να αρωματίσουμε το ρυζόγαλο και με άλλα μπαχαρικά, όπως βανίλια, μοσχοκάρυδο ή κάρδαμο.