Τα μικροπλαστικά σωματίδια βρίσκονται κυριολεκτικά παντού στις μέρες μας. Στα τρόφιμα, στο νερό, στα ρούχα, στα προϊόντα προσωπικής φροντίδας, στα καλλυντικά και στο περιβάλλον. Στα πλαστικά μπουκάλια νερού, ο κίνδυνος συγκέντρωσής τους είναι σαφώς αυξημένος αλλά υπό ορισμένες συνθήκες. Αυτά τα μπουκάλια, ιδιαίτερα της μίας χρήσης, αφού δεν είναι τόσο ανθεκτικά, μπορούν να απελευθερώσουν πλαστικά σωματίδια, μαζί με άλλες χημικές ουσίες και μέταλλα, στο νερό μετά από κάποιο μεγάλο διάστημα ή υπό ζεστές θερμοκρασίες, όπως δείχνουν οι έρευνες.
Το ανθυγιεινό υλικό των μπουκαλιών που είναι εκτεθειμένα σε υψηλές θερμοκρασίες
Τα πλαστικά μπουκάλια μίας χρήσης είναι κατασκευασμένα από ένα λεπτό πλαστικό, γνωστό ως τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο ή PET. Παρά την εμφάνισή του με γυμνό μάτι, το πλαστικό δεν είναι ένα στερεό υλικό, αλλά μοιάζει απεναντίας με «ένα μπλεγμένο δίχτυ». Τα μόρια που είναι παγιδευμένα στο εσωτερικό του, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων χημικών ουσιών, διαχέονται προς τα έξω, κάτι που συμβαίνει αργά με την πάροδο του χρόνου, όπως δήλωσε στην The Washington Post ο Bill Carroll, αναπληρωτής καθηγητής χημείας στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα.
Ωστόσο, η θερμότητα και το υπεριώδες φως ενδέχεται να επιταχύνουν αυτή τη διαδικασία, καθώς και να αποδημήσουν το πλαστικό και να προκαλέσουν την αποκόλλησή του.
Μια μελέτη του 2023 διαπίστωσε ότι τέσσερα κοινά πλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του πολυαιθυλενίου, τα οποία υποβλήθηκαν σε διάβρωση χρησιμοποιώντας έναν θάλαμο υπεριώδους φωτός και έναν επωαστήρα ρυθμισμένο στους 37 βαθμούς Κελσίου, απελευθέρωσαν μικροσωματίδια και νανοσωματίδια. Ωστόσο, τα δείγματα ελέγχου που διατηρήθηκαν σε σκοτεινό ψυγείο στους 40 βαθμούς απελευθέρωσαν λίγα έως καθόλου σωματίδια.
Πόσο υψηλοί είναι οι κίνδυνοι για τον οργανισμό;
Οι κίνδυνοι για την υγεία από ένα μεμονωμένο περιστατικό είναι πιθανώς χαμηλοί, αλλά «θα ήμουν προσεκτικός σε περίπτωση επαναλαμβανόμενης ή χρόνιας έκθεσης», τόνισε ο Jaime Ross, επίκουρος καθηγητής νευροεπιστημών, στο Πανεπιστήμιο του Ρόουντ Άιλαντ, του οποίου το εργαστήριο μελετά τη σχέση μεταξύ της έκθεσης σε νανο-μικροπλαστικά και της γνωστικής λειτουργίας και της μνήμης σε ποντίκια. Επιπλέον, προειδοποίησε ότι μόλις κάποιος αρχίσει να πίνει, καλό θα ήταν να προσπαθεί να μην αφήνει το υπόλοιπο υγρό σε ζεστό περιβάλλον, «καθώς η θερμότητα μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη παθογόνων οργανισμών».
Τα μικροπλαστικά, και ιδιαίτερα τα νανοπλαστικά, τα οποία είναι μικρότερα από 1 μικρομέτρο, μπορούν να διεισδύσουν σε βιολογικούς ιστούς στο συκώτι, τα νεφρά, το στομάχι, τον πλακούντα, τους πνεύμονες, τον εγκέφαλο και την καρδιά, και να εισέλθουν στα αιμοσφαίρια ή ακόμη και στο μητρικό γάλα, σύμφωνα με όσα έχει υποστηρίξει η Nicole Deziel, αναπληρώτρια καθηγήτρια περιβαλλοντικών επιστημών υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Yale και συνδιευθύντρια του Κέντρου Περιγεννητικής, Παιδιατρικής και Περιβαλλοντικής Επιδημιολογίας του ίδιου πανεπιστημίου.
Τα πλαστικά μπορεί επίσης να περιέχουν χημικές ουσίες, όπως φαινόλες, οι οποίες έχουν συνδεθεί με προβλήματα υγείας όπως προβλήματα εγκυμοσύνης και ανησυχίες σχετικά με τη νευροαναπτυξιακή ανάπτυξη.
Ωστόσο, οι πιθανές συνέπειες για την υγεία και οι ατομικοί κίνδυνοι δεν είναι επαρκώς κατανοητοί, καθώς οι επιπτώσεις των μικροπλαστικών και των νανοπλαστικών δεν έχουν μελετηθεί μέχρι τα τελευταία χρόνια και απαιτείται περισσότερη έρευνα, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ρυθμίζει την ασφάλεια του εμφιαλωμένου νερού και της συσκευασίας του. Και η Διεθνής Ένωση Εμφιαλωμένου Νερού υποστηρίζει ότι «τα συμπεράσματα ότι το πόσιμο νερό αποτελεί σημαντική οδό για την από του στόματος πρόσληψη μικροπλαστικών και νανοπλαστικών δεν δικαιολογούνται με βάση τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα. Επιπλέον, δεν υπάρχουν πιστοποιημένες μέθοδοι δοκιμών και δεν υπάρχει επιστημονική συναίνεση σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των μικροπλαστικών και νανοπλαστικών στην υγεία».
Βέβαια, ακόμη και οι ειδικοί εξηγούν ότι αν και οι πιθανοί κίνδυνοι δικαιολογούν τη λήψη προφυλάξεων, όπως η μετάβαση σε εναλλακτικά πλαστικά προϊόντα, αυτό δεν πρέπει να εμποδίζει τους ανθρώπους να πιουν νερό από πλαστικά μπουκάλια μίας χρήσης που έχουν μείνει σε ένα ζεστό αυτοκίνητο, όταν αυτό είναι απαραίτητο. «Οι κίνδυνοι της αφυδάτωσης είναι πολύ χειρότεροι από τους κινδύνους της έκθεσης στα μικροπλαστικά», έχει επισημάνει ο Christopher Hine, συνεργάτης του Τμήματος Καρδιαγγειακών και Μεταβολικών Επιστημών της Κλινικής του Κλίβελαντ.
Οι εναλλακτικές λύσεις
Ακόμα και τα επαναχρησιμοποιούμενα πλαστικά μπουκάλια χωρίς BPA - μία χημική ένωση που χρησιμοποιείται ως πρόσθετο για την παραγωγή πλαστικών -, τα οποία είναι κατασκευασμένα από σκληρότερα πλαστικά που είναι συνήθως πιο σταθερά και σχεδιασμένα για επαναλαμβανόμενη χρήση, εξακολουθούν να παρουσιάζουν τα ίδια βασικά προβλήματα με τα άλλα πλαστικά.
Επομένως, αντί για πλαστικό, όπως ήδη οι περισσότεροι γνωρίζουμε, είναι καλύτερο για την υγεία αλλά και το περιβάλλον η χρήση μπουκαλιών από γυαλί ή ανοξείδωτο ατσάλι.
Η αποθήκευση των πλαστικών μπουκαλιών νερού μακριά από τη θερμότητα και την υπεριώδη ακτινοβολία είναι επίσης σημαντική. Όταν πρέπει να διατηρούνται πλαστικά μπουκάλια νερού στο αυτοκίνητο για χρήση κατά τη διάρκεια αθλητικών εκδηλώσεων ή προπονήσεων, ταξιδιών ή για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, καλό θα ήταν να μπαίνουν σε μικρά, φορητά ψυγεία. Επίσης, επειδή η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει φθορά, δεν πρέπει να εκτίθενται στο ηλιακό φως. Σε περίπτωση έλλειψης ψυγείου, μια άλλη λύση είναι να τα μπουκάλια να καλυφθούν με ένα οποιοδήποτε ύφασμα (μία πετσέτα, ένα πανί κλπ.) ή να τοποθετηθούν κάτω από το κάθισμα ή στο πορτμπαγκάζ. Η τακτική αντικατάσταση τους επίσης προτείνεται σίγουρα, για να μειωθούν οι κίνδυνοι.
Το ίδιο ισχύει και για τα πλαστικά δοχεία τροφίμων
Δεν είναι βέβαια μόνο τα μπουκάλια που απαιτούν την προσοχή μας, αφού σημαντικό είναι οι ίδιες προφυλάξεις να ληφθούν και με τα πλαστικά δοχεία αποθήκευσης τροφίμων. Τα πλαστικά δοχεία που αφήνονται έξω, στον καυτό ήλιο, για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί και αυτά να απελευθερώσουν μικροπλαστικά και χημικές ουσίες στα τρόφιμα. Η έκθεση μέσω κατάποσης δεν προέρχεται μόνο από το νερό, αλλά από οποιοδήποτε ρόφημα ή τρόφιμο αποθηκεύεται σε πλαστικό.
Τι ισχύει για τις ημερομηνίες λήξης
Οι ημερομηνίες λήξης που αναγράφονται στη συσκευασία, είναι ένα μέτρο προστασίας, το οποίο οφείλουμε επίσης να προσέξουμε. Για αρκετά τρόφιμα, ειδικά για αυτά με μεγάλη διάρκεια ζωής, η αναγραφόμενη ημερομηνία λήξης πάνω στις συσκευασίες αφορά συχνά το διάστημα που διατηρείται ασφαλής για χρήση η συσκευασία και όχι το πότε χαλάει το τρόφιμο, καθώς με την πάροδο του χρόνου, η πρώτη μπορεί να αρχίσει να απελευθερώνει μικροπλαστικά και χημικές ουσίες μέσα στο τρόφιμο.
Πηγή: The Washington Post
