Κυψελωτό, με ωραία χρυσαφένια κρούστα και βουτυρένιο, το κρουασάν είναι μία all time classic λιχουδιά, που δεν φεύγει ποτέ από τη μόδα. Άρρηκτα συνδεδεμένο με την πόλη του Φωτός, το Παρίσι και το «pain au chocolat» ή το απλό, βουτύρου, που αν βρεθείς σε αυτή την πόλη μπορείς να τρως από το πρωί μέχρι το βράδυ και να αποτελεί τη βασική σου τροφή για μέρες, το κρουασάν μπορεί πια να βρεθεί σε άπειρες εκδοχές, με κάθε λογής γεμίσεις, γλυκές και αλμυρές, σε σχήματα που έχουν κάνει την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια - όπως το στρογγυλό και το τετράγωνο -, όπως και να είναι πάντα θα το αγαπάμε.
Από πού προέρχεται τελικά η πιο διάσημη, βουτυράτη λιχουδιά;
Η νοστιμιά του κρουασάν είναι αδιαμφισβήτητη, πολλά λέγονται όμως για την καταγωγή του, την οποία οι περισσότεροι έχουμε δεδομένη. Η αλήθεια είναι πως λίγα εδέσματα είναι τόσο πολιτισμικά εμβληματικά όσο αυτό και τόσο δημοφιλή και αγαπητά σε όλο τον κόσμο. Πράγματι, σε κάθε γωνιά του πλανήτη ίσως να μην υπάρχει άνθρωπος που να μην ξέρει το κρουασάν. Ωστόσο, ακόμη και τον 19ο αιώνα, οι Γάλλοι το θεωρούσαν ξένη καινοτομία, που πωλούνταν μόνο σε ειδικά βιεννέζικα αρτοποιεία, στα ακριβότερα μέρη του Παρισιού. Και το πώς ήρθε στη Γαλλία παραμένει ακόμη για κάποιους υπό εξέταση.
Πολλοί ειδικοί συμφωνούν ότι το κρουασάν είναι εμπνευσμένο από το αυστριακό kipfel, ένα αρτοποίημα σε σχήμα μισοφέγγαρου, με άφθονο βούτυρο και μερικές φορές ζάχαρη και αμύγδαλα. Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις, το kipfel προέκυψε το 1683, ως γιορτινό έδεσμα για τη νίκη των Αυστριακών επί των Οθωμανών, κατά την πολιορκία της Βιέννης.
Η ιστορία λέει ότι ένας φούρναρης που σηκώθηκε όπως κάθε μέρα νωρίς το πρωί για να φτιάξει ψωμί, έσωσε την πόλη όταν άκουσε τους Τούρκους να ανοίγουν σήραγγες κάτω από αυτή και σήμανε συναγερμό. Το καμπυλωτό σχήμα του kipfel, που λέγεται από διάφορους ότι μιμείται το μισοφέγγαρο της οθωμανικής σημαίας, φαίνεται λοιπόν να αποτίει φόρο τιμής στην πόλη που αντιστάθηκε στην εισβολή. Ωστόσο, το kipfel υπήρχε πολύ πριν από την οθωμανική πολιορκία της Βιέννης. Ένα ποίημα το αναφέρει ως ένα από τα χριστουγεννιάτικα εδέσματα που οι Βιεννέζοι αρτοποιοί πρόσφεραν στον δούκα Λεοπόλδο το 1227.
Η αυστριακή καταγωγή του κρουασάν διαψεύδει τη γαλλική του φήμη; Φυσικά και όχι, λέει ο Jim Chevallier, ανεξάρτητος μελετητής και συγγραφέας του βιβλίου «August Zang and the French croissant». «Το κρουασάν ξεκίνησε ως το αυστριακό kipfel, αλλά έγινε γαλλικό τη στιγμή που οι άνθρωποι άρχισαν να το φτιάχνουν με περισσότερο φουσκωτή ζύμη, μία γαλλική δηλαδή καινοτομία». Όπως υποστηρίζει ο ίδιος, ένας Αυστριακός επιχειρηματίας, ονόματι August Zang, άνοιξε το πρώτο βιεννέζικο αρτοποιείο στο Παρίσι το 1838, με τους Παριζιάνους να συρρέουν στο κατάστημά του για να δοκιμάσουν το βιεννέζικο ψωμί, τα ψωμάκια kaiser και τα kipfel.
Ο Zang πούλησε το αρτοποιείο του λίγα χρόνια αργότερα, επέστρεψε στην Αυστρία και δεν ασχολήθηκε ξανά με την αρτοποιία. Όμως οι Παριζιάνοι δεν είχαν ξεχάσει τις νόστιμες λιχουδιές του και ένα πλήθος μιμητών άρχισε να εμφανίζεται. Μέσα σε λίγες δεκαετίες, το νεοφερμένο προϊόν είχε καθιερωθεί ως βασικό μέρος του γαλλικού πρωινού.
Η «αμερικανοποίηση» του κρουασάν
Πολύ αργότερα, το κρουασάν κατέκτησε και τη βιομηχανία του fast food, καθώς οι κατασκευαστές εισήγαγαν προπαρασκευασμένη, κατεψυγμένη ζύμη. Η εταιρεία αρτοσκευασμάτων Sara Lee μάλιστα, εισήγαγε στην Αμερική το πρώτο κατεψυγμένο κρουασάν το 1981, το οποίο σύντομα ξεπέρασε σε πωλήσεις τα διάσημα κέικ της. Η Burger King, η Arby's και άλλες αλυσίδες fast-food ακολούθησαν με σάντουιτς πρωινού με κρουασάν, αλλά και αλμυρά γεμιστά κρουασάν. Όπως ανέφερε ένα άρθρο των New York Times το 1984, «η αμερικανοποίηση του κρουασάν» είχε αρχίσει.
Τα viral food trends που «μεταμορφώνουν» το κρουασάν
Για περισσότερο από μία δεκαετία τώρα, χάρη στην άνοδο των social media αλλά και στην αλλαγή της κουλτούρας των αρτοποιών και ζαχαροπλαστών - που πλέον παρουσιάζουν πιο ιδιαίτερες και δημιουργικές συνταγές -, τα κρουασάν έχουν γίνει ίσως το πιο viral αρτοποίημα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλα ξεκίνησαν το 2013, όταν ο pastry chef Dominique Ansel δημιούργησε στη Νέα Υόρκη το cronut, ένα γλύκισμα που συνδυάζει κρουασάν με ντόνατ. Ο Ansel χρειάστηκε πάνω από δύο μήνες για να τελειοποιήσει τη συνταγή του αλλά το αποτέλεσμα των δικαίωσε απόλυτα, αφού μέσα σε λίγες ημέρες έγινε διάσημο στη Νέα Υόρκη ενώ, χάρη και στο Instagram, δεν πήρε πολύ καιρό πριν ξεκινήσει να φτιάχνεται σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Και επειδή ένα υβρίδιο ποτέ δεν είναι αρκετό, ο Dominique Ansel μετά το cronut μας σύστησε και το cruffin, που συνδυάζει το κρουασάν με τα μάφιν.
Το 2024 πάλι, δύο ήταν τα croissant trends, που έγιναν viral μέσω TikTok. Από τη μία έχουμε το φλατ κρουασάν, που ξεκίνησε από τη Νότια Κορέα και δεν είναι άλλο από το κλασικό κρουασάν, το οποίο έχει πιεστεί μέχρι να γίνει επίπεδο και στη συνέχεια συνήθως καλύπτεται κατά το ήμισυ με λιωμένη σοκολάτα. Το δεύτερο είναι ένα ακόμη υβρίδιο, το crookie που όπως καταλαβαίνεις από το όνομα συνδυάζει κρουασάν με cookies. Αν θες να το κατανοήσεις καλύτερα δες τη Βέρα Πάρδου στη γευστική δοκιμή που έκανε σε μια από τις καλύτερες croissanterie της Αμβέρσας. Βέβαια, η δημιουργία της παριζιάνικης boulangerie Louvard δεν είναι ένα κρουασάν σε σχήμα cookie - όπως τα υβρίδια που αναφέραμε παραπάνω -, αλλά ένα κρουασάν πάνω στο οποίο ψήνεται ζύμη μπισκότων.
Η εξέλιξη του κρουασάν βέβαια - ευτυχώς - δεν σταματάει στα υβρίδια. Και κάπως έτσι, φτάσαμε στα εντυπωσιακά ριγέ και πολύχρωμα κρουασάν, αλλά και στα πληθωρικά, στρογγυλά κρουασάν τα οποία εντυπωσιάζουν με τις αμέτρητες ελικοειδείς στρώσεις τους και το χρυσαφένιο χρώμα τους, που μαρτυράει πόσο τραγανά είναι εξωτερικά. Γεμιστά, αλλά και διακοσμημένα, με διάφορες κρέμες και πραλίνες αυτά τα στρογγυλά κρουασάν είναι ακαταμάχητα. Δίπλα τους και μία πιο «μπαμπάτσικη» εκδοχή, τα κρουασάν σε σχήμα κύβου που όμως δεν είναι τόσο εύκολο να απολαύσεις στο χέρι, όσο τα στρογγυλά.
Τι είναι όμως αυτό που κάνει τις τάσεις στο κρουασάν να διαδέχονται η μία την άλλη; Η μόνη μας εικασία είναι ότι ακριβώς επειδή η βασική συνταγή του κρουασάν βουτύρου είναι αρκετά απλή γευστικά, γίνεται η ιδανική βάση πάνω στην οποία οι ζαχαροπλάστες μπορούν να γίνουν αρκετά δημιουργικοί. Από την άλλη, το γεγονός ότι κανένας δεν μπορεί να πει όχι σε ένα μοσχομυριστό κρουασάν, ακόμη και αν αυτό ξεφεύγει πολύ από όσα ήδη γνωρίζει, προφανώς βοηθάει πολύ.
Και κάπως έτσι εξηγείται το πώς οι croissanterie ξεπηδούν η μία μετά την άλλη, ακόμη και στην Αθήνα, και εμείς, σαν άλλοι Παριζιάνοι, έχουμε κάνει πια το κρουασάν μία από τις πιο δημοφιλείς επιλογές για συνοδευτικό του καφέ.
Όπως και να έχει τελικά η ιστορία, ένα βουτυράτο και αέρινο κρουασάν τώρα ευχαρίστως θα το τρώγαμε!
