«Και τι είμαστε για να αρέσουμε σε όλους; Πατάτες τηγανητές;». Σίγουρα έχεις ακούσει αυτή τη φράση, αν δεν την έχεις πει ο ίδιος. Η πατάτα συγκαταλέγεται στα λαχανικά - ή και στα δημητριακά, όπως λένε πολλοί, οι απόψεις διίστανται! - και όμως στο μυαλό μας σίγουρα δεν έχει να κάνει σε καμία περίπτωση με τα λαχανικά που βαριόμασταν και τρώγαμε με το ζόρι όταν ήμασταν μικροί. Επίσης, είναι απολαυστική με όλους τους τρόπους με τους οποίους μπορείς να την καταναλώσεις. Βραστή, τηγανητή, σε πουρέ, σε κροκέτες, στον φούρνο, smashed – για να μιλάμε και τη γλώσσα των social media - και βέβαια μέσα σε αμέτρητα φαγητά και πολλές μορφές.
Η πατάτα όμως κρύβει πίσω της πλούσιο παρελθόν, αφού αποτελεί μία από τις σημαντικότερες τροφές του ανθρώπου εδώ και αιώνες.
Η επιστημονική ονομασία της είναι «Στρύχνον το κονδυλόρριζον» και όπως μπορεί ήδη να γνωρίζεις, λέγεται και «γεώμηλο».
Αιώνες πίσω
Καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά πριν από περίπου 7.000-10.000 χρόνια στην περιοχή των Άνδεων, σε περιοχές που αντιστοιχούν στο σημερινό Περού και Βολιβία. Λέγεται ότι οι Ίνκας ανέπτυξαν τότε ένα πολυεπίπεδο γεωργικό σύστημα και η πατάτα, η οποία στην ουσία ευδοκιμούσε σε κάθε είδους έδαφος, ήταν βασικό συστατικό της καθημερινής τους διατροφής, πολύ πριν αυτή φτάσει προς εμάς, δηλαδή στην Ευρώπη.
Η πατάτα στην Ευρώπη
Η επικρατέστερη θεωρία λέει ότι την αρχή έκανε ο Άγγλος Φράνσις Ντρέικ. Σύμφωνα με αυτή, ο Ντρέικ, επιστρέφοντας το 1586 στην Αγγλία, έπειτα από μία μάχη με τους Ισπανούς στην Καραϊβική σταμάτησε στην Κολομβία προκειμένου να πάρει προμήθειες, ανάμεσά τους και οι πατάτες.
Βέβαια, στην αρχή ο κόσμος δεν την αγαπούσε ιδιαίτερα, αφού θεωρούνταν ξένη και αφύσικη. Ωστόσο, από τον 18ο αιώνα και έπειτα, η πατάτα άρχισε να διαδίδεται πιο συστηματικά, κυρίως λόγω των πολέμων και της ανάγκης για φθηνή τροφή από τον πληθυσμό που ζούσε σε συνθήκες φτώχειας. Η ικανότητά της να παρέχει μεγάλες ποσότητες ανά στρέμμα, και να ευδοκιμεί σε περιοχές δύσκολες για το σιτάρι, για παράδειγμα, το οποίο απαιτούνταν για την παραγωγή ψωμιού, την κατέστησε βασικό είδος διατροφής. Και βέβαια, ήταν χορταστική και θρεπτική με ελάχιστο κόστος. Παράλληλα, για την καλλιέργεια του σιταριού χρειάζονταν μεγάλα σε όγκο ζώα, επομένως, όπως καταλαβαίνουμε, ακόμη και το ψωμί τότε ήταν είδος για τους εύπορους.
Η πατάτα στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, η πατάτα εμφανίστηκε μετά την Επανάσταση του 1821. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος κυβερνήτης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, ο οποίος, ταξιδεύοντας και γνωρίζοντας αυτό το προϊόν εντόπισε την αξία του ως θρεπτική και οικονομική τροφή, ιδανική για τον λαό της Ελλάδας που εκείνη την εποχή ζούσε στη φτώχεια.
Και σε αυτή την περίπτωση όμως η πατάτα περιφρονήθηκε. Όταν ο Καποδίστριας έφτασε στο Ναύπλιο και την παρουσίασε στον λαό του εκείνη τον αποδοκίμασαν.
Και εδώ ερχόμαστε στην ιστορία με την κλοπή της πατάτας. Προκειμένου να πείσει τον κόσμο για την αξία της πατάτας, ο Καποδίστριας έβαλε σκοπούς να φυλάνε τις πατάτες στις αποθήκες, ώστε να κάνει τον κόσμο να πιστέψει ότι είναι κάποιο πολύτιμο είδος. Αυτό το τέχνασμα έφτασε για να «τρελαθούν» οι Έλληνες, με τις πατάτες να εξαφανίζονται από το σημείο σε χρόνο dt. Κάπου εκεί ήρθε και το τέλος της δυσπιστίας για την πατάτα.
Έκτοτε, η καλλιέργειά της εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα και έγινε η αγαπητή αυτή τροφή που ξέρουμε σήμερα για μικρούς και μεγάλους.
Τελικά, η πατάτα κέρδισε
Σήμερα, η πατάτα είναι η 4η πιο διαδεδομένη καλλιέργεια παγκοσμίως (μετά από καλαμπόκι, σιτάρι και ρύζι), διατηρεί πραγματικά πολλές ποικιλίες, προσαρμοσμένες σε διαφορετικά κλίματα και είναι βασικό συστατικό τόσο σε παραδοσιακές κουζίνες, αλλά βέβαια και για την τεράστια βιομηχανία του fast food.
