Κυριακάτικος προορισμός για θαλασσινά με θέα στα «τρελά νερά», η Χαλκίδα αξίζει ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο για να σου αποκαλύψει τα μυστικά τοπία και την αληθινή ζωή της, πίσω από την παιχνιδιάρικη γεωγραφία της, που από παντού κοιτά κατάματα το νερό.

Στατιστικά, οι περισσότεροι Αθηναίοι έχουν επισκεφτεί τη Χαλκίδα έστω μία φορά. Λιγότερο από 1 ώρα απόσταση και με πολλούς κατοίκους της να εργάζονται καθημερινά στην πρωτεύουσα, στην ουσία είναι πολλά παραπάνω από μια οστρακοκατάνυξη στα ουζερί της Νέας Αρτάκης.

Η πόλη του Γιάννη Σκαλκώτα, του Ορέστη Μακρή, του Γιάννη Σκαρίμπα, της Σωτηρίας Μπέλου, της Ελένης Χατζηαργύρη και του Δημήτρη Μυταρά, κουβαλά πίσω της μια ολοζώντανη ιστορία που ξεκινά την παλαιολιθική εποχή, συνεχίζει με τους ανδρείους Αιολείς Άβαντες, ακμάζει από το εμπόριο πορφύρας και χαλκού - από το οποίο μάλλον προέρχεται και το όνομά της - δημιουργεί αποικίες, ιδρύει το Ρίγιο της Καλαβρίας, πριν περάσει στα χέρια των Μακεδόνων και των Ρωμαίων που την κατέστρεψαν. 

Ο Ιουστινιανός θα την περικλείσει μέσα σε ένα τείχος, μετά θα ’ρθουν οι Ενετοί και οι Φράγκοι που ενίσχυσαν απόρθητο το κάστρο της και τη βάφτισαν Νεγρεπόντε. Ο Μωάμεθ θα την κατακτήσει και ο Καποδίστριας θα μας την επιστρέψει το 1833. Η «Ωραία Χαλκίς», ούτε επαρχία, ούτε πρωτεύουσα, θα μπορούσε να είναι το έσχατο αθηναϊκό προάστειο, μια γωνιά Ιστορίας όπου για αιώνες συμβίωσαν αρμονικά, χριστιανοί, μωαμεθανοί και εβραίοι.

Πάνω απ’ όλα όμως, η Χαλκίδα είναι «η πόλη των τρελών νερών», μιας μοναδικής στον πλανήτη παλλίροιας, που φαίνεται ότι επηρεάζει την ψυχολογία των κατοίκων της. Ο «Εύριπος άνθρωπος» ή «Εύριπος διάνοια» έλεγαν οι αρχαίοι, είναι αυτός που αλλάζει γνώμη με την ταχύτητα των νερών και δεν ξέρω αν ισχύει. Το βέβαιο, είναι, πως οι Χαλκιδιώτες ξέρουν να το γλεντάνε, γύρω από τσίπουρα με κάθε λογής όστρακο, κληρονομιά που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες, ξέρουν να δαμάζουν τον χρόνο, να τον βιώνουν χαλαρά και δίχως άγχος.

Πώς εξηγείται το φαινόμενο του Ευρίπου;

Ο μύθος, λέει, ότι ο Αριστοτέλης, αφού έσπασε το κεφάλι του να λύσει το μυστήριο των «τρελών νερών» και δεν τα κατάφερε, έπεσε στον πορθμό και πνίγηκε. Αλλά και ο Στράβωνας, ο Τίτος Λίβιος, ο Πλίνιος και ο Ερατοσθένης δεν κατάφεραν να δώσουν μια εξήγηση σε αυτή τη μοναδική στον πλανήτη ανάποδη ροή του νερού, όπου κάθε 6 ώρες το ρεύμα αλλάζει ροή από τον Βόρειο προς τον Νότιο Ευβοϊκό. Αυτό που ξεχωρίζει την χαλκιδιώτικη παλίρροια από όλες τις άλλες του κόσμου είναι η αταξία των νερών και η ταχύτητα του ρεύματος. 

Τώρα πια ξέρουμε ότι αυτό οφείλεται στη διαφορά του χρόνου άφιξης του παλιρροϊκού κύματος στον πορθμό, το οποίο καθώς σχηματίζεται στην Ανατολική Μεσόγειο και κινείται δυτικά, διχάζεται στις ακτές της Ανατολικής Εύβοιας, ακολουθώντας διαδρομές με διαφορετικό μήκος. Η διαφορά της στάθμης της επιφάνειας της θάλασσας στις δυό λεκάνες του Βόρειου και Νότιου Ευβοϊκού, σε συνδυασμό με την επίδραση της σελήνης οδηγεί στο ακανόνιστο αυτό φαινόμενο. Μετά την ακαταστασία, ο πορθμός γεμίζει από χρωματιστές ψαρόβαρκες. Τα «αργονέρια» είναι ό,τι πρέπει για να ψαρέψεις τσιπούρες, λαυράκια, γοφάρια και όστρακα.

Όσα αξίζουν να δεις στη Χαλκίδα

• Στο πρώτο φως της αυγής, ένας περίπατος στο δρόμο που ξεκινά από την πόλη για την Αρτάκη, θα σου αποκαλύψει το μυστήριο: τα νερά υποχωρούν κάτω από το βλέμμα σου, οι νησίδες που αποκαλύπτονται γεμίζουν νεροπούλια και η παλίρροια βάφεται ρόδινη στο φως της Ανατολής.
• Την πιο ινσταγκραμική, πανοραμική θέα της πόλης θα την απολαύσεις από το Οθωμανικό Κάστρο του Καράμπαμπα. Αξίζει για τον περίπατο μέσα στα τείχη, ανάμεσα στα πεύκα και τις φραγκοσυκιές, αλλά και για τον Εκθεσιακό του χώρο, με ευρήματα από κάθε εποχή της Χαλκιδαίας ιστορίας.
• Το καινούριο, θεματικό και διαδραστικό Αρχαιολογικό Μουσείο «Αρέθουσα», αξίζει τόσο για τα ευρήματα όσο και για το ίδιο το κτίριο που το φιλοξενεί, το παλιό οινοπνευματοποιείο Αρέθουσα, που ανήκει στα μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
• Ένας ξεχωριστός περίπατος θα σε ξεναγήσει σε ό,τι έχει απομείνει από τη νεοκλασική ομορφιά της πόλης: το χαρακτηριστικό Κόκκινο Σπίτι του 1884, που χτίστηκε στη θέση κάποιου παλιού οθωμανικού τεκέ και το 1916 φιλοξένησε για 6 μήνες τον βασιλιά Πέτρο της Σερβίας, το σπίτι των αγαλμάτων του 1891, όπου γεννήθηκε ο Νίκος Σκαλκώτας το 1904, το αρχοντικό της οδού Παίδων, το Δικαστικό Μέγαρο του 1906, δωρεά του Α. Συγγρού και το Δημαρχείο.
• Πρωινός καφές με απέραντη θέα στο Κάστρο και από κει ένα πέρασμα στη διπλανή Ιχθυόσκαλα νωρίς το πρωί. Γραφικά ψαροκάικα, φρέσκο ψάρι και όλος ο πυρετός της αγοραπωλησίας αν είσαι του πρωινού ξυπνήματος, αφού το πανηγύρι ηρεμεί στις 7 το πρωί.
• Μια υπέροχη διαδρομή από την πλατεία του Αγ. Γεωργίου ως το Κτίριο των Ευβοϊκών Αρχείων θα σε περάσει από τα γραφικά Μουσουλμανικά, την παλιά οθωμανική Χαλκίδα.
• Η Αγία Παρασκευή, που ξεκινά ακριβώς μπροστά από την παλιά γέφυρα, είναι η γειτονιά της παλιάς Χαλκίδας. Η «Συνοικία του Κάστρου» με τα νοσταλγικά σοκάκια και τα παλιά διώροφα σπίτια με τα σκαλιστά μπακόνια, την Εβραϊκή Συναγωγή και το τζαμί Εμίρ Ζαδέ είναι η τέλεια βόλτα και μια στάση για καφέ στο πιο γραφικό κομμάτι της Χαλκίδας.
• Για την καλύτερη θέα του Ευβοϊκού, θα πας στην Καναπίτσα, στο θεατράκι του Κωτσοπούλου. Από κει θα περάσεις στον μικρό κολπίσκο Δέλτα. Στην άκρη της αγκάλης κάνε μια βόλτα στην ήσυχη, γλυκιά γειτονιά με τα παλιά σπιτάκια και τους κήπους. Ομορφιά και απέραντη γαλήνη.
• Αν έρθεις Σάββατο, μην παραλείψεις την τεράστια λαϊκή στη Μάριου Δοξάκη. Αγνά λαχανικά, τοπικά προϊόντα, ρούχα και είδη σπιτιού στις πιο δελεαστικές τιμές.
• Τέλος, να ρίξεις μια ματιά στην εκπληκτική αρχιτεκτονική του εγκαταλειμένου εργοστασίου Σαπωνοποιίας, που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.

Ωραίες δραστηριότητες

• Ιδανική για παιδιά, η επίσκεψη στην Εστία Γνώσης και την Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Χαλκίδας που στεγάζονται στο Κόκκινο Σπίτι. Όλος ο κόσμος των επιστημών και η εξέλιξή τους στο χρόνο και όλα όσα θα ήθελες να μάθεις για τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις.
• Ο Ιππικός Όμιλος (Ντερνέκι, 694-64.26.055), ελάχιστα λεπτά έξω από την Χαλκίδα, στεγάζεται μέσα σε ένα μαγικό τοπίο με τροπική βλάστηση, νερά, αμπελώνες και φόντο τα παλιά αρχοντόσπιτα των μεγάλων γαιοκτημόνων. Δεν υπάρχει ωραιότερο σημείο για να μυηθείς στους κανόνες του αθλήματος και την αγάπη για τα άλογα, μαζί με όλη την οικογένεια.
• Ο Ορειβατικός Σύλλογος Χαλκίδας, ένας από τους πιο δραστήριους στην Ελλάδα (22210-25.230) και ο Σύλλογος Ελλήνων Ορειβατών (22210-29.211), θα αναλάβουν να σε ξεναγήσουν στις ομορφιές της Δίρφης, το Πλατανόδασος, τη σπηλιά Βοϊδοκλέφτρα με τον προϊστορικό οικισμό και το φαράγγι της Αγάλης. Πεζοπορίες εύκολες, που θα σε ξεναγήσουν στις άγνωστες ομορφιές του νησιού, πίσω από τα προφανή αξιοθέατα.

Τα καλύτερα τραπέζια στη Χαλκίδα

• Το Τσαφάκι (Αρχ. Μακαρίου 5, 22210-94.600) είναι η πιο σοφιστικέ ψαροκατάσταση στην πόλη, αυτό που προτιμά η τοπική καλή κοινωνία αλλά και ο Αθηναίος που αποζητά κάτι πιο περιποιημένο και αισθητικά προσεγμένο για το ψαράκι της Κυριακής. Όστρακα σε πλατό σαν να ήσουν στο Παρίσι, θαλασσινές μακαρονάδες, εξαίρετη ταραμοσαλάτα, μουσταρδάτα σαγανάκια και τραγανές παναρισμένες γαρίδες.
• Τον Αμερικάνο (Ελλησπόντου 6, Ν. Λάμψακος, 22210-76.776) δεν ξέρεις για τί να τον πρωτοαγαπήσεις. Για την οστρακοποικιλία του ή για αυτό το βουνό από ψιλοκομμένο στο χέρι τραγανό πατατάκι του. Σταθερή και κλασική αξία στο θαλασσινό για μυημένους του βυθού: άγρια, ωμά μύδια, καλόγνωμες ελαφρά περασμένες από τα κάρβουνα, πορφύρες βρασμένες μέσα στο κέλυφός τους, βασιλικά στρειδόχτενα ολίγον ψητά, αχινοί ανοιγμένοι με τη θάλασσα και το γάλα τους στο όστρακό τους, φούσκες που στάζουν ιώδιο και πετροσωλήνες σε μουσταρδάτο σαγανάκι με ρίγανη στην κλασική χαλκιδιώτικη εκδοχή.
• Ο Τέσκος (Ν. Αρτάκη, Σγ. Νικολάου 42, 22210-40.605) είναι για μένα το πιο τίμιο, μερακλίδικο και νόστιμο τσιπουράδικο της Αρτάκης. Ποιοτικό τσίπουρο, εξαιρετικό αρωματικό ελαιόλαδο με ρίγανη πάνω στους αχνιστούς πετροσωλήνες, ντοματοσαλάτα με γαρίδες και τριμμένο τυρί, τραγανοί τυρολουκουμάδες, ωραία παστά, τηγανητό κολοκυθάκι και καλαμάρι στην πιο άψογη εκδοχή τους, φρέσκο ψαράκι και φυσικά, τα κλασικά λευκά ή ντοματένια ψαρο-σαγανάκια της Χαλκίδας.

• Ο Καπετάνιος (Ν. Λάμψακος, 22210-82.086), πάνω στο κύμα, είναι το κλασικό ταβερνάκι με εγγυημένη φρεσκάδα: φρέσκο ψαράκι, μαστιχωτό χταπόδι, όστρακα, σωστά βρασμένο σταμναγκάθι, λαζάνια με μελάνι και γαρίδες, υπέροχη τηγανητή και οφτή πατάτα.
• Στη Χαλκίδα θα έρθεις για θαλασσινά αλλά αν κατά τύχη νοιώσεις ένα pizza mood, πέρνα από την Canadian Pizza (Περικλέους Σταύρου 15, 22210-22.192) με το ωραίο, χειροποίητο ζυμάρι. Μπορεί ο τίτλος να σε προδιαθέτει για Ιταλία, όμως εδώ κυρίως αξίζει το πεϊνιρλί με κιμά ή ενισχυμένο με αβγό και οι φοβερές ομελέτες του.

Η γεύση του τόπου στα μαγαζιά της πόλης

• Η Αμαλία ήταν μαθηματικός μέχρι που της πήρε τα μυαλά η τοπική παραγωγή. Το μαγαζάκι της είναι ένας πραγματικός θησαυρός με ό,τι καλύτερο της περιοχής και πρώτα και καλύτερα τα δικής της παραγωγής αρωματικά ξύδια με δυόσμο, ρόδι ή κυδώνι, τα μικρογεύματα που κλείνει σε βαζάκια, όπως τα καραμελλωμένα κρεμμύδια, η φάβα Σχοινούσας και η γλυκόξινη σάλτσα κολοκύθα με κάρυ. Φτιάχνει και παστέλι, βελούδινο υποβρύχιο βανίλια, μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού, πουλάει και βότανα που μαζεύει η ίδια από το βουνό. Πλάι τους, φρέσκα αυγά, τα εξαιρετικά τυριά του Πέππα από τους Ζάρακες της Εύβοιας, τσίπουρο, μπύρες μικρής παραγωγής, ταχίνι και χαρουπόμελο. Τα καλύτερα της Ευβοϊκής γης στο Αμαλί-Κεράσματα (Λ. Χαϊνά 53, 22213-07.800).
• Το Ζυμαράκι (Καρύδα 5, 22210-74.695), είναι ένα κουκλίστικο μικρό γλυκατζίδικο με θηλυκή αύρα, εδώ που η Ματίνα Παλόγου φτιάχνει το σουξέ της γαλακτομπούρεκο, κουλουράκια, ρολάκια με ταχίνι και σοκολάτα, πάστα φλόρα αλλά και μια μεγάλη ποικιλία από κριτσίνια, σάντουιτς με αγνά υλικά, μπουρεκάκια με τυρί, αμύγδαλο και κρέμα και τυρόπιτα ταψιού με φύλλο κανταϊφι. Εδώ θα βρείτε και το διάσημο, προζυμένιο ψωμί από τα Βασιλικά.
• Σε μια φρέσκια εκδοχή της ταβέρνας του Μπακαλόγατου, η Εύη Κυρίκου, φιλοξενεί στα ράφια της σπάνια προϊόντα μικρής παραγωγής από όλη την Ελλάδα, βότανα και ντόπια αβγά, τυριά και αλλαντικά αλλά και σπιτικό, φρεσκομαγειρεμένο φαγητό που θα δοκιμάσεις επιτόπου ή θα το πάρεις μαζί σου: κεφτεδάκια με πατάτες τηγανητές, τηγανόψωμο, καβουρμά με πατάτες και πιπεριές, καγιανά με σουτζούκι και παστουρμά. Η μπακαλοταβέρνα της Ερμού (Ερμού 8, 22210-29.098).

Καφές και ποτό με θέα στην παλίρροια

Το Mostar, είναι ένα από τα πιο παράξενα καφέ της χώρας, πάνω στην παλιά Γέφυρα και εντελώς μέσα στο νερό, σαν να είσαι σε καράβι. Εδώ πίνεις τον πρώτο πρωινό, γαλήνιο καφέ στους αναπαυτικούς καναπέδες, μελετώντας από πιο κοντά δεν γίνεται, το φαινόμενο της παλίροιας. Το βράδυ, πάλι, γίνεται χαμός, καθώς το προτιμά σύμπασα η καλή κοινωνία της πόλης, για να καταλάβεις, στην τοπική διάλεκτο αναφέρεται με αναγραμματισμό, ήτοι Mostrar. Από τα ομορφότερα μαγαζιά στην Ελλάδα. (Παλιά Γέφυρα, 22210-81.213).

Το πιο σπαρταριστό σουβενίρ

Από τη Χαλκίδα δεν φεύγεις αν δεν ψωνίσεις το ντόπιο, ολόφρεσκο, σπαρταριστό και οικονομικό ψαράκι σου. Ευτυχώς, τα ιχθυοπωλεία της πόλης συμμερίζονται την ανάγκη μας και μένουν ανοιχτά Κυριακές μέχρι αργά το απόγευμα. Αυτά που ξεχωρίσαμε: 

• Ψαράδικο (Λ. Χαϊνά 40, 22211-12.471)
• Ο Νικόλας (Αρεθούσης 33, 22210-21.363)
• Θαλασέα (Νέα Αρτάκη, 22210-45.393)
• Θάλαττα (Λ. Χαϊνά 88, 22210-62.484).

Το διάσημο ψωμί της Χαλκίδας και πού θα το βρεις

Ψωμάκι ζυμωτό με προζύμι, σπιτικές τυρόπιτες και σπανακόπιτες, αγνά κουλουράκια και παραδοσιακά βουτήματα, στον Γιάννη Μπακούτη (Λιλαντείων 193, στα Αλάτσατα, 22210-84.165). Εκπληκτικό ψωμί που κρατάει πάνω από μια βδομάδα, στο Οικοτρόπιο (Ισαίου 3, 22210-29.581).