Σε ταλαιπωρούν και εσένα οι σκέψεις γύρω από το φαγητό την ώρα που είσαι στον καναπέ και χαλαρώνεις το βράδυ; Ψαχουλεύεις συνεχώς τα ντουλάπια – ακόμη και αν ξέρεις ότι δεν υπάρχει τίποτα που θα σε ικανοποιήσει – αδυνατώντας να σταματήσεις αυτές τις μικρές φωνούλες στο μυαλό σου που σου λένε να «τσιμπήσεις» απλώς κάτι; Αυτό το φαινόμενο υπάρχει, ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους στον κόσμο και έχει και όνομα: «food noise».
Ο όρος μάλιστα δεν είναι καινούργιος, αφού η φράση άρχισε να κερδίζει έδαφος το 2023, όταν εμφανίστηκαν οι ενέσεις GLP-1 που έγιναν διαθέσιμες ως θεραπείες απώλειας βάρους στο Ηνωμένο Βασίλειο, υποσχόμενες να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ηρεμήσουν τις εσωτερικές τους σκέψεις σχετικά με το φαγητό.
Τι είναι τελικά ο «θόρυβος του φαγητού»;
«Ιστορικά, θα αναφερόμασταν στην εμπειρία του θορύβου του φαγητού ως εμμονή με το φαγητό, εμμονικές σκέψεις, λιγούρες ή διαταραγμένες γνωστικές λειτουργίες σχετικά με το φαγητό», λέει η Βρετανή ψυχολόγος και ειδικός σε διαταραχές διατροφής Δρ. Charlotte Ord. «Ουσιαστικά, αναφέρεται σε επίμονες, ενοχλητικές ή επαναλαμβανόμενες σκέψεις σχετικά με το φαγητό».
Αυτό μπορεί να είναι η εμμονή με το τι θα φάμε στη συνέχεια, η ανησυχία για το φαγητό ή τη δίαιτα και κατά πόσο την «σπάμε», η αποφυγή ορισμένων τροφίμων ή η ανάπτυξη αυστηρών διατροφικών συνηθειών ή κανόνων.
«Για μένα, αυτό συνδέεται άρρηκτα με την έκθεση στα μηνύματα της γενικότερης κουλτούρας της δίαιτας και την ίδια την πρακτική της δίαιτας», εξηγεί η ίδια.
«Τείνουμε να ασχολούμαστε υπερβολικά με το φαγητό όταν βιώνουμε περιορισμούς στη διατροφή μέσω της δίαιτας. Ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να το αντιλαμβάνεται ως στέρηση, ο οποίος αποτελεί πιθανή απειλή».
Το να σκέφτεται βέβαια κανείς το φαγητό μέσα στη μέρα είναι πολύ φυσιολογικό και δεν χρειάζεται να σκεφτείς αμέσως ότι είναι πιθανό να έχεις κάποιο πρόβλημα. Οι περισσότεροι σκεφτόμαστε τι θα φάμε για δείπνο, καταλαβαίνουμε αμέσως πότε αισθανόμαστε πείνα και πότε είμαστε χορτασμένοι και ανυπομονούμε για ένα λαχταριστό γεύμα.
Ο θόρυβος για το φαγητό, από την άλλη πλευρά, είναι επίμονος και ενοχλητικός, Εμφανίζεται όταν δεν πεινάμε – μερικές φορές ακόμη και όταν είμαστε χορτάτοι – και συχνά είναι πολύ φορτισμένος συναισθηματικά. Μπορεί να συνοδεύεται από ενοχές, εμμονές ή ανησυχία. Και όπως καταλαβαίνεις, επηρεάζει την ποιότητα ζωής με τρόπο που οι φυσιολογικές, υγιείς σκέψεις για το φαγητό δεν επηρεάζουν.
Πώς θα το καταλάβεις
Τα σημάδια είναι πολλά, όπως από το να μην μπορείς να συγκεντρωθείς στη δουλειά, μέχρι το να είσαι πραγματικά και ουσιαστικά παρών στις συναντήσεις με φίλους και αγαπημένα πρόσωπα.
Μπορεί επίσης να σκέφτεσαι υπερβολικά τις διατροφικές σου επιλογές και να θέτεις στον εαυτό σου ερωτήματα όπως «να το φάω αυτό; θα νιώσω άσχημα γι' αυτό; Είναι υγιεινό; Να φάω άλλο ένα;».
Συχνά δηλαδή οι σκέψεις για το φαγητό συνοδεύονται από ενοχή και άγχος για τις διατροφικές επιλογές, κάτι που συχνά με τη σειρά του φέρνει διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές και δυσάρεστες σκέψεις για το σώμα και το βάρος.
Πώς θα το περιορίσεις
Επειδή οι φωνές υπάρχουν και είναι πιθανό να συνεχίσουν να υπάρχουν, εδώ σου δίνουμε μερικούς τρόπους για να τις μειώσεις και να τις διαχειριστείς καλύτερα.
Οργανώσου σωστά
Μία φορά την εβδομάδα, προμηθεύσου όλα τα τρόφιμα που χρειάζεσαι και σχεδίασε τα γεύματα της εβδομάδας. .
Φρόντισε να τρως τακτικά, να έχεις σταθερά γεύματα κάθε λίγες ώρες για να διατηρήσεις σταθερά τα επίπεδα των ορμονών και φρόντισε να περιλαμβάνουν μια ισορροπημένη ποσότητα υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών για να ρυθμίζεις την όρεξή σου. Και κυρίως, μην παραλείπεις γεύματα.
Μην βασίζεσαι στη δύναμη της θέλησης και την αυτοπειθαρχία σου
Η αυτοπειθαρχία χτίζεται και όντως, μπορείς να κάνεις μεγάλα βήματα όσον αφορά στην αυτοσυγκράτησή σου σχετικά με το φαγητό. Όμως σε αυτή την περίπτωση, μην βασίζεσαι σε αυτή νομίζοντας ότι θα «γυρίσεις την πλάτη» σε όλες τις λιχουδιές που κρύβεις στα ντουλάπια και το ψυγείο σου. «Όταν βλέπουμε φαγητό, το θέλουμε. Γι' αυτό, καλύτερα άδειασε τα ντουλάπια σου από εθιστικά τρόφιμα και αντικατάστησέ τα με πιο θρεπτικές, αλλά και νόστιμες, ταυτόχρονα, τροφές. Ωστόσο, αν περιστασιακά φας τη λιχουδιά σου, ή κάτι τέλος πάντων που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, να είσαι ευγενικός με αυτόν εαυτό σου και μην «αυτομαστιγώνεσαι». Δεν σημαίνει ούτε ότι έχεις αποτύχει, ούτε ότι έχασες τον έλεγχο.
Σταμάτα να χαρακτηρίζεις τις τροφές ως «καλές» και «κακές»
Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να κατηγοριοποιούμε τις τροφές σε καλές και κακές και αυτό μας οδηγεί πολλές φορές στη στέρηση, που με τη σειρά της φέρνει ενδεχόμενα υπερφαγικά επεισόδια και κακή σχέση με το φαγητό.
Ο αποκλεισμός τροφών από τη διατροφή μας θα εντείνει και το food noise, αφού ο εγκέφαλος έχει την τάση να επικεντρώνεται σε ό,τι είναι απαγορευμένο και να το αντιλαμβάνεται ως απειλή.
Αντ’ αυτού, προσπάθησε να παρατηρήσεις πότε έχεις σκέψεις όπως «δεν πρέπει να το φάω αυτό».
Φάε ενσυνείδητα
«Κάνε μια προσεκτική παύση κάθε φορά που παρατηρείς ότι εμφανίζεται το food noise και συντονίσου με αυτό που πραγματικά χρειάζεσαι εκείνη τη στιγμή», λέει η Ord. «Είναι το φαγητό; Η διασκέδαση; Οι κοινωνικές σχέσεις; Ένα διάλειμμα; Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές θρέψης».
Η θεραπεία από τον θόρυβο του φαγητού σημαίνει τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης μας με το φαγητό και την κατανόηση των πραγματικών συναισθηματικών μας αναγκών. Έτσι, οι ενοχλητικές «φωνές» σταδιακά θα χαμηλώσουν.
